Δικαιώματα διαμονής ατόμων που αναζητούν εργασία

Ως πολίτης της ΕΕ, έχετε δικαίωμα να εγκατασταθείτε και να αναζητήσετε εργασία σε άλλη χώρα της ΕΕ.

Αν εργαζόσασταν σε άλλη χώρα της ΕΕ και χάσατε τη δουλειά σας, ή αν είστε αυτοαπασχολούμενος/-η και το επιτήδευμά σας δεν πηγαίνει καλά, μπορείτε, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να διατηρήσετε το δικαίωμά σας να ζείτε εκεί.

Επιλέξτε μία κατάσταση:

• Μετακόμισα σε άλλη χώρα της ΕΕ και αναζητώ εργασία.
• Έχω ήδη εργαστεί στη χώρα υποδοχής που είναι κράτος μέλος της ΕΕ, αλλά έχασα τη δουλειά μου εκεί.

Όταν φθάσετε

Ως πολίτης της ΕΕ, μπορείτε να διαμείνετε σε άλλη χώρα της ΕΕ για διάστημα μέχρι 3 μήνες προτού υποχρεωθείτε να δηλώσετε ότι κατοικείτε εκεί. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι ορισμένες χώρες της ΕΕ απαιτούν να δηλώσετε την παρουσία σας στις αρμόδιες αρχές εντός 3 μηνών από την άφιξή σας (συνήθως στο δημαρχείο ή στο τοπικό αστυνομικό τμήμα).

Εάν εγγραφείτε ως άτομο που αναζητά εργασία, οι αρχές θα σας τάξουν ορισμένη προθεσμία εντός της οποίας οφείλετε να βρείτε εργασία. Η περίοδος αυτή διαρκεί συνήθως 6 μήνες, αν και μπορεί να σας ζητηθεί να προσκομίσετε στοιχεία τα οποία να αποδεικνύουν ότι αναζητάτε εργασία και/ή ότι λαμβάνετε μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση κατά τη διάρκεια της εν λόγω προθεσμίας.

Εγγραφή στις υπηρεσίες απασχόλησης

Αν λαμβάνετε επίδομα ανεργίας από τη χώρα καταγωγής σας, πρέπει να εγγραφείτε στην υπηρεσία απασχόλησης της χώρας υποδοχής. Τόσο εσείς όσο και η οικογένειά σας εξακολουθείτε να καλύπτεστε από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας καταγωγής σας, π.χ. για τα έξοδα υγειονομικής περίθαλψης.

Ακόμα και αν δεν λαμβάνετε επίδομα ανεργίας από τη χώρα καταγωγής σας, ενδέχεται και πάλι να καλύπτεστε από το εθνικό σας σύστημα κοινωνικής ασφάλισης: ενημερωθείτε από τον φορέα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας καταγωγής σας.

Εφόσον καλύπτεστε από το σύστημα ασφάλισης υγείας της χώρας καταγωγής σας κατά τη διαμονή σας στο εξωτερικό, οι διαδικασίες παροχής υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να είναι απλούστερες αν διαθέτετε έγκυρη Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας (ΕΚΑΑ).

Εξακολουθείτε, μετά τους 6 μήνες, να αναζητάτε εργασία;

Εκτίμηση του δικαιώματος παραμονής σας

Αν δεν βρήκατε δουλειά κατά τους πρώτους 6 μήνες, οι εθνικές αρχές μπορούν να εκτιμήσουν κατά πόσον έχετε δικαίωμα να παραμείνετε στη χώρα. Για τον σκοπό αυτό, θα σας ζητήσουν να αποδείξετε ότι:

• αναζητάτε ενεργά εργασία και
• ότι έχετε αρκετές πιθανότητες να βρείτε.

Πάντα πρέπει να κρατάτε αντίγραφα των αιτήσεων εργασίας σας, των απαντήσεων από δυνητικούς εργοδότες, των προσκλήσεων σε συνεντεύξεις κ.λπ.

Δεν απαιτείται να εγγραφείτε στις υπηρεσίες απασχόλησης στη νέα σας χώρα εκτός εάν λαμβάνετε επίδομα ανεργίας από τη χώρα σας. Αν όμως εγγραφείτε, αυτό θα σας βοηθήσει να αποδείξετε ότι αναζητάτε ενεργά εργασία.

Μπορεί να απελαθείτε ή να σας ζητηθεί να εγκαταλείψετε τη χώρα;

Μπορεί να σας ζητηθεί να εγκαταλείψετε τη χώρα υποδοχής αν δεν μπορείτε να αποδείξετε ότι έχετε ρεαλιστικές πιθανότητες να βρείτε δουλειά εκεί.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η χώρα υποδοχής μπορεί να σας απελάσει για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας, αλλά μόνον εφόσον μπορεί να αποδείξει ότι αποτελείτε σοβαρή απειλή.

Η απόφαση απέλασης ή η εντολή εγκατάλειψης της χώρας πρέπει να σας επιδοθεί εγγράφως. Πρέπει να αναφέρει όλους τους λόγους στους οποίους βασίζεται η απέλασή σας και να ορίζει πώς και μέχρι πότε μπορείτε να ασκήσετε προσφυγή για την ακύρωσή της.

Ίση μεταχείριση

Ως άτομο που αναζητά εργασία, έχετε το δικαίωμα να τυγχάνετε της ίδιας αντιμετώπισης με τους υπηκόους της χώρας υποδοχής όσον αφορά:

• την πρόσβαση στην εργασία
• την υποστήριξη από τις υπηρεσίες απασχόλησης για την εξεύρεση εργασίας

Η χώρα υποδοχής ενδέχεται να περιμένει μέχρι να δημιουργήσετε πραγματικό δεσμό με την τοπική αγορά εργασίας προτού σας χορηγήσει ορισμένα είδη οικονομικής ενίσχυσης για να σας βοηθήσει στην εξεύρεση εργασίας, όπως χαμηλότοκα δάνεια για ανέργους ώστε να παρακολουθήσουν μαθήματα κατάρτισης. Το γεγονός ότι βρίσκεστε στη χώρα και αναζητάτε εργασία για εύλογο χρονικό διάστημα μπορεί να μετρήσει ως πραγματικός δεσμός με την τοπική αγορά εργασίας.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της παραμονής σας με την ιδιότητα του ατόμου που αναζητεί εργασία, δεν έχετε δικαίωμα σε κοινωνικές παροχές μη ανταποδοτικού χαρακτήρα.

Αν εργαζόσασταν σε άλλη χώρα της ΕΕ και χάσατε τη δουλειά σας, ή αν είστε αυτοαπασχολούμενος/-η και το επιτήδευμά σας δεν πηγαίνει καλά, μπορείτε, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να διατηρήσετε το δικαίωμά σας να ζείτε εκεί.

Το χρονικό διάστημα για το οποίο μπορείτε να παραμείνετε εξαρτάται από το χρονικό διάστημα κατά το οποίο εργαστήκατε στη νέα σας χώρα και το είδος της σύμβασης που είχατε προτού χάσετε τη δουλειά σας.

Αν είστε προσωρινά ανίκανος/-η προς εργασία εξαιτίας ασθενείας ή ατυχήματος, μπορείτε να παραμείνετε για όσο χρονικό διάστημα αντιμετωπίζετε το πρόβλημα που σας εμποδίζει να εργαστείτε.

Ίση μεταχείριση

Κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στη χώρα υποδοχής αφότου χάσατε τη δουλειά σας, θα πρέπει να συνεχίσετε να απολαμβάνετε τα ίδια δικαιώματα με τους υπηκόους της χώρας αυτής, δηλαδή:

• κοινωνικές παροχές (συμπεριλαμβανομένου του επιδόματος ανεργίας)
• πρόσβαση στην απασχόληση
• παροχή βοήθειας από τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης

Μπορεί να απελαθείτε ή να σας ζητηθεί να εγκαταλείψετε τη χώρα;

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η χώρα υποδοχής μπορεί να σας απελάσει για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας, αλλά μόνον εφόσον μπορεί να αποδείξει ότι αποτελείτε σοβαρή απειλή. Η απόφαση απέλασης πρέπει να σας επιδοθεί εγγράφως. Πρέπει να αναφέρει όλους τους λόγους στους οποίους βασίζεται και να ορίζει πώς και μέχρι πότε μπορείτε να ασκήσετε προσφυγή για την ακύρωσή της.

Μάθετε αν έχετε δικαίωμα παραμονής ανάλογα με την κατάστασή σας:

• Έχω εργαστεί στη χώρα υποδοχής για λιγότερο από 1 έτος
• Έχω εργαστεί στη χώρα υποδοχής για περισσότερο από 1 έτος
• Παρακολουθώ πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης

Αν είχατε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου ή σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου διάρκειας κάτω του 1 έτους και χάσατε τη δουλειά σας προτού συμπληρώσετε 1 έτος, έχετε δικαίωμα να παραμείνετε στη χώρα υποδοχής για τουλάχιστον 6 επιπλέον μήνες, υπό την προϋπόθεση ότι αναζητάτε εργασία.

Η 6μηνη περίοδος αρχίζει από τη χρονική στιγμή της καταγγελίας της σύμβασής σας.

Πρέπει να εγγραφείτε στη δημόσια υπηρεσία απασχόλησης ως ακουσίως άνεργος και να αρχίσετε να αναζητάτε εργασία.

Αν εργαζόσασταν στη χώρα υποδοχής για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους και χάσατε τη δουλειά σας, έχετε το δικαίωμα να συνεχίσετε να ζείτε εκεί, υπό την προϋπόθεση ότι θα εγγραφείτε ως άτομο που αναζητά εργασία και θα εξακολουθείτε να πληροίτε τους όρους που απαιτούνται γι' αυτό.

Για να διατηρήσετε το δικαίωμα διαμονής σας στη χώρα υποδοχής, αν χάσατε τη δουλειά σας ή δεν είστε επαγγελματικά ενεργός/ή (αυτοαπασχολούμενος/-η), πρέπει να εγγραφείτε ως άτομο που αναζητά εργασία στην υπηρεσία απασχόλησης αυτής της χώρας.

Μπορείτε να παραμείνετε στη συγκεκριμένη χώρα για όσο χρονικό διάστημα είστε εγγεγραμμένος/-η στη δημόσια υπηρεσία απασχόλησης ως άτομο που αναζητά εργασία και εφόσον εξακολουθείτε να πληροίτε τους όρους που απαιτούνται γι' αυτό.

Αν μείνατε άνεργος/-η χωρίς τη θέλησή σας και ξεκινήσετε να παρακολουθείτε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης, έχετε το δικαίωμα να παραμείνετε στη νέα σας χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάρτισής σας.

Αν μείνατε άνεργος/-η με τη θέλησή σας, έχετε το δικαίωμα να παραμείνετε στη χώρα υποδοχής καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάρτισής σας μόνον εφόσον η κατάρτιση αυτή σχετίζεται με την προηγούμενή σας απασχόληση.

Αν δεν σχετίζεται, μπορείτε να παραμείνετε στη νέα σας χώρα υπό τους ίδιους όρους που ισχύουν για τους φοιτητές.

Μάθετε περισσότερα για τα δικαιώματα και τους όρους που ισχύουν για τους φοιτητές.

Για να διατηρήσετε το δικαίωμα διαμονής στη νέα σας χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής σας κατάρτισης, θα πρέπει να εγγραφείτε ως άτομο που αναζητά εργασία στις αρμόδιες αρχές αυτής της χώρας. Το ίδιο ισχύει και αν μείνατε άνεργος/-η με τη θέλησή σας.