Άδεια και ευέλικτη εργασία

Εκτός από τα βασικά δικαιώματα ετήσιας άδειας, οι κανόνες της ΕΕ σχετικά με το δικαίωμα για εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής καθιερώνουν ελάχιστα πρότυπα για την άδεια πατρότητας, τη γονική άδεια και την άδεια φροντίδας, οι οποίες υπάγονται στη λεγόμενη «οικογενειακή άδεια». Στους κανόνες αυτούς περιλαμβάνονται επίσης πρόσθετα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα των εργαζομένων να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας και το δικαίωμα απουσίας από την εργασία για λόγους ανωτέρας βίας (για παράδειγμα, για επείγοντες οικογενειακούς λόγους, όπως ατύχημα ή ασθένεια στενού συγγενούς).

Ως εργοδότης, θα πρέπει να γνωρίζετε αυτούς τους βασικούς κανόνες. Ανεξάρτητα από το είδος της σύμβασης, όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται να ζητήσουν οικογενειακή άδεια. Αυτή περιλαμβάνει τη γονική άδεια, την άδεια πατρότητας, την άδεια φροντίδας και την άδεια μητρότητας. Δεν μπορείτε να απολύσετε υπάλληλό σας επειδή ζήτησε/πήρε οικογενειακή άδεια ούτε να τον/την μεταχειριστείτε λιγότερο ευνοϊκά από ό,τι τους υπαλλήλους που δεν ζήτησαν/πήραν τέτοια άδεια.

Ετήσια άδεια

Όλοι οι υπάλληλοι δικαιούνται τουλάχιστον 4 εβδομάδες άδεια μετ’ αποδοχών ετησίως (γνωστή ως «ετήσια» ή «νόμιμη» άδεια). Δεν μπορείτε να αντικαταστήσετε την ετήσια άδεια με χρηματική αποζημίωση, εκτός εάν η σύμβαση του εργαζομένου έχει λήξει προτού αυτός να έχει πάρει τη συνολική του ετήσια άδεια.

Γονική άδεια

Οι εργαζόμενοι (ανεξαρτήτως φύλου) δικαιούνται γονική άδεια για τη γέννηση ή την υιοθέτηση παιδιού —ανεξάρτητα από το είδος της σύμβασής τους (μερικής απασχόλησης, πλήρους απασχόλησης κ.λπ.).

Και οι δύο γονείς δικαιούνται τουλάχιστον 4 μήνες άδειας ο καθένας, εκ των οποίων τουλάχιστον 2 μήνες είναι μετ’ αποδοχών (σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες) και μη μεταβιβάσιμοι. Ορισμένες χώρες επιτρέπουν σε έναν απ’ τους δύο γονείς να μεταβιβάσει μέρος (2 μήνες κατ’ ανώτατο όριο) του δικαιώματος άδειάς του στον άλλο γονέα. Αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον 2 μήνες γονικής άδειας διατίθενται αποκλειστικά σε κάθε γονέα και δεν μπορούν να μεταβιβαστούν.

Άδεια πατρότητας

Οι πατέρες —ή οι αντίστοιχοι δεύτεροι γονείς, όταν αυτοί αναγνωρίζονται από το εθνικό δίκαιο— δικαιούνται 10 εργάσιμες ημέρες άδειας πατρότητας κατά τη γέννηση του παιδιού τους. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να ορίσουν αν η άδεια πατρότητας μπορεί να ληφθεί εν μέρει πριν ή μόνο μετά τη γέννηση του παιδιού και αν μπορεί να ληφθεί με ευέλικτους τρόπους ή όχι.

Ως εργοδότης, δεν μπορείτε να περιορίσετε αυτό το δικαίωμα με βάση την περίοδο εργασίας ή τον χρόνο υπηρεσίας. Πρέπει να χορηγήσετε την άδεια πατρότητας σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες, ανεξάρτητα από την έγγαμη ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζομένου.

Άδεια μητρότητας

Μία υπάλληλος που είναι έγκυος, λεχώνα ή που έχει υιοθετήσει παιδί δικαιούται άδεια μητρότητας τουλάχιστον 14 εβδομάδων, η οποία χορηγείται πριν και/ή μετά τη γέννηση ή την υιοθεσία, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία. Η υπάλληλός σας πρέπει να πάρει τουλάχιστον 2 από αυτές τις 14 εβδομάδες (οι δύο αυτές εβδομάδες ορίζονται ως «υποχρεωτική άδεια μητρότητας»). Ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν μεγαλύτερες περιόδους υποχρεωτικής άδειας μητρότητας. Δεν μπορείτε να απολύσετε μια εργαζομένη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της ή κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητάς της.

Άδεια φροντίδας

Όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια φροντίδα διάρκειας τουλάχιστον 5 εργάσιμων ημερών ετησίως. Αυτό το είδος άδειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη φροντίδα συγγενούς ή ατόμου που ζει στο ίδιο νοικοκυριό και χρειάζεται σημαντική φροντίδα ή υποστήριξη για σοβαρό ιατρικό λόγο, όπως ορίζεται από κάθε χώρα της ΕΕ σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες.

Απουσία από την εργασία για επείγοντες οικογενειακούς λόγους (λόγους ανωτέρας βίας)

Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να απουσιάσουν για λόγους ανωτέρας βίας που αφορούν επείγοντες οικογενειακούς λόγους. Για παράδειγμα, εάν ένα μέλος της οικογένειας αρρωστήσει ή πάθει ατύχημα. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να περιορίσουν το δικαίωμα αυτό σε ορισμένο αριθμό ημερών ετησίως ή ανά περιστατικό ή και τα δύο.

Εργασιακά δικαιώματα κατά την επιστροφή από την άδεια

Όταν ένας εργαζόμενος ή μία εργαζομένη επιστρέφει από γονική άδεια, άδεια πατρότητας ή άδεια φροντίδας, έχει το δικαίωμα να επιστρέψει στην ίδια θέση εργασίας. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει να του/της προσφέρετε παρόμοια θέση εργασίας η οποία να συμβαδίζει με τη σύμβαση εργασίας τους, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις. Κατά την επιστροφή τους στην εργασία, οι εργαζόμενοι έχουν επίσης το δικαίωμα να ωφεληθούν από τυχόν βελτιώσεις των συνθηκών εργασίας που επήλθαν κατά τη διάρκεια της απουσίας τους.

Ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας

Οι εργαζόμενοι με παιδιά έως (τουλάχιστον) 8 ετών έχουν δικαίωμα να ζητήσουν προσωρινή ευέλικτη ρύθμιση εργασίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μειωμένο ωράριο εργασίας. Πρέπει να δώσετε τη δέουσα προσοχή στις τυχόν αιτήσεις για ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας και να εξηγήσετε τους λόγους για τυχόν άρνηση. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να περιορίσουν τη διάρκεια των ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας.

Για πληροφορίες σχετικά με τα εθνικά συστήματα, βλ. την παρακάτω ιστοσελίδα:

Βλέπε επίσης:

• Κοινωνικά δικαιώματα και παροχές για τους εργαζομένους σε διάφορες χώρες της ΕΕ