Περιουσιακές σχέσεις διεθνών ζευγαριών

Οι κανόνες της ΕΕ για τις περιουσιακές σχέσεις διευκολύνουν τα διεθνή ζευγάρια που είτε έχουν τελέσει γάμο είτε έχουν καταχωρίσει τη συμβίωσή τους να διαχειρίζονται την περιουσία τους σε καθημερινή βάση και να την μοιράζουν σε περίπτωση χωρισμού ή θανάτου ενός εκ των συζύγων/συντρόφων.

Ο όρος διεθνή ζευγάρια αναφέρεται σε γάμο και καταχωρισμένη συμβίωση μεταξύ πολιτών ιθαγένειας κρατών μελών της ΕΕ ή τρίτων χωρών οι οποίοι:

• ζουν στην ΕΕ και έχουν διαφορετικές ιθαγένειες, ή
• ζουν σε χώρα της ΕΕ που δεν είναι η χώρα καταγωγής τους, ή
• δεν ζουν στην ΕΕ αλλά έχουν περιουσιακά στοιχεία σε χώρα της ΕΕ.

Κανόνες και διαδικασίες

Οι κανόνες της ΕΕ για τις περιουσιακές σχέσεις διεθνών ζευγαριών εφαρμόζονται σε 18 χώρες μέλη της ΕΕ: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Κροατία, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία και Φινλανδία.

Οι κανόνες αυτοί καθορίζουν:

• ποιου κράτους μέλους το δικαστήριο είναι αρμόδιο να εξετάσει υπόθεση σχετικά με τις περιουσιακές σχέσεις ενός ζευγαριού
• ποιου κράτους μέλους το δίκαιο εφαρμόζεται στη συγκεκριμένη υπόθεση (μπορεί να είναι το δίκαιο κράτους μέλους της ΕΕ ή το δίκαιο τρίτης χώρας), και
• τους κανόνες σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση σε μια χώρα της ΕΕ αποφάσεων που έχουν εκδοθεί σε άλλη χώρα της ΕΕ.

Οι κανόνες της ΕΕ σχετικά με τις περιουσιακές σχέσεις διεθνών ζευγαριών δεν καλύπτουν ζητήματα σχετικά με τα εξής:

• νόμιμα δικαιώματα των συζύγων ή των συντρόφων
• ύπαρξη, ισχύς ή αναγνώριση του γάμου ή της συμβίωσης (η αρμοδιότητα ορισμού της οικογένειας και του γάμου εμπίπτει στο εθνικό δίκαιο)
• υποχρεώσεις συντήρησης μεταξύ συζύγων ή συντρόφων μετά από χωρισμό ή διαζύγιο
• κληρονομική διαδοχή αποθανόντος συζύγου ή συντρόφου

Ποια χώρα έχει δικαιοδοσία;

Θάνατος, διαζύγιο/ νόμιμος χωρισμός, διάλυση καταχωρισμένης συμβίωσης

Σε περίπτωση θανάτου συζύγου /συντρόφου, το δικαστήριο χώρας της ΕΕ που είναι αρμόδιο για τη διαχείριση της κληρονομιάς του/της συζύγου ή συντρόφου σας θα ασχοληθεί επίσης με τα περιουσιακά ζητήματα του ζευγαριού.

Ομοίως, το δικαστήριο του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για τη διεκπεραίωση του διαζυγίου/του νόμιμου χωρισμού ή της διάλυσης της καταχωρισμένης σας συμβίωσης θα ασχοληθεί με τα περιουσιακά ζητήματα του ζευγαριού.

Άλλες περιπτώσεις

Σε άλλες περιπτώσεις, το δικαστήριο που είναι αρμόδιο να εξετάσει τις περιουσιακές σχέσεις του ζευγαριού θα είναι το δικαστήριο του κράτους μέλους:

• της σημερινής συνήθους διαμονής αμφοτέρων των συζύγων/συντρόφων ή, ελλείψει αυτού,
• της τελευταίας συνήθους διαμονής αμφοτέρων των συζύγων/συντρόφων ή, ελλείψει αυτού,
• της συνήθους διαμονής του εναγομένου ή, ελλείψει αυτού,
• της κοινής ιθαγένειας των συζύγων/συντρόφων ή, ελλείψει αυτού,
• σύμφωνα με το δίκαιο του οποίου καταχωρίστηκε η σχέση καταχωρισμένης συμβίωσης.

Συμφωνία επιλογής δικαστηρίου

Σε περιπτώσεις άλλες από κληρονομιά, διαζύγιο/νόμιμο χωρισμό ή διάλυση της καταχωρισμένης συμβίωσης, μπορείτε να συμφωνήσετε με τον/την σύζυγο ή καταχωρισμένο/η σύντροφο να συντάξετε συμφωνία επιλογής δικαστηρίου (γραπτή, με ημερομηνία και υπογραφή και των δύο μερών). Μπορείτε να επιλέξετε είτε:

• το δικαστήριο του κράτους μέλους του οποίου το δίκαιο εφαρμόζεται στις περιουσιακές σας σχέσεις είτε
• το δικαστήριο του κράτους μέλους όπου τελέσθηκε ο γάμος σας ή καταχωρίστηκε η συμβίωσή σας.

Αν μια χώρα της ΕΕ θεωρεί ότι ο γάμος ή η καταχωρισμένη συμβίωση δεν μπορεί να αναγνωριστεί για τους σκοπούς των διαδικασιών περιουσιακών σχέσεων, μπορείτε να υποβάλετε την υπόθεσή σας σε δικαστήριο οποιασδήποτε άλλης χώρας της ΕΕ με την οποία υπάρχει συνδετικό στοιχείο.

Εφαρμοστέο δίκαιο και συμφωνία επιλογής δικαίου

Μπορείτε να συμφωνήσετε με τον/την σύζυγό σας ή τον/την καταχωρισμένο/η σύντροφό σας να συντάξετε μια επίσημη συμφωνία επιλογής δικαίου (γραπτή, με ημερομηνία και υπογραφή και των δύο μερών) προκειμένου να επιλέξετε το δίκαιο που θα εφαρμόζεται για τις περιουσιακές σας σχέσεις. Μια τέτοια συμφωνία μπορεί να συνταχθεί πριν, με τη σύναψη ή κατά τη διάρκεια του γάμου ή της καταχωρισμένης συμβίωσης. Οι σύζυγοι ή σύντροφοι μπορούν να επιλέξουν το δίκαιο:

• της χώρας διαμονής και των δύο ή του ενός συζύγου /συντρόφου ή,
• της χώρας ιθαγένειας του ενός συζύγου ή συντρόφου, ή
• της χώρας όπου είναι καταχωρισμένη η συμβίωση, σε περίπτωση καταχωρισμένης συμβίωσης.

Αν δεν έχετε συντάξει επίσημη συμφωνία επιλογής δικαίου, το εφαρμοστέο δίκαιο είναι αυτό της χώρας:

• της πρώτης κοινής συνήθους κατοικίας των συζύγων μετά τον γάμο
• της κοινής ιθαγένειας των συζύγων κατά το χρόνο τέλεσης του γάμου
• με την οποία οι σύζυγοι είχαν από κοινού τον στενότερο δεσμό κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου, λαμβανομένων υπόψη όλων των περιστάσεων.
• όπου είναι καταχωρισμένη η συμβίωση, σε περίπτωση καταχωρισμένης συμβίωσης.

Αναγνώριση και εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων

Οι δικαστικές αποφάσεις για θέματα περιουσίας, οι οποίες εκδίδονται σε μία χώρα της ΕΕ αναγνωρίζονται σε άλλες χώρες της ΕΕ χωρίς καμία ειδική διαδικασία. Ωστόσο, η εκτέλεση των αποφάσεων αυτών δεν είναι αυτόματη και απαιτείται η κήρυξη της εκτελεστότητας. Η χώρα της ΕΕ όπου πρέπει να εκτελεστεί η απόφαση μπορεί να αρνηθεί να αναγνωρίσει τη δικαστική απόφαση αν:

• είναι σαφώς ασυμβίβαστη με τη δημόσια πολιτική
• έρχεται σε αντίθεση με άλλη προηγούμενη δικαστική απόφαση για το ίδιο ζήτημα.

Δημόσια έγγραφα (συνήθως συμβολαιογραφικές πράξεις) αναγνωρίζονται και εκτελούνται κατά τον ίδιο τρόπο όπως και οι δικαστικές αποφάσεις.