Masz prawo mieszkać w dowolnym kraju UE, w którym jesteś zatrudniony lub prowadzisz działalność jako osoba samozatrudniona bądź do którego Cię oddelegowano.
W przypadku utraty pracy
Jeżeli mieszkając w innym kraju, stracisz pracę, możesz tam pozostać, jeśli:
- jesteś tymczasowo niezdolny do pracy z powodu choroby lub wypadku
- jesteś zarejestrowany we właściwym urzędzie jako osoba bezrobotna z powodów od siebie niezależnych. Jeżeli byłeś przedtem zatrudniony przez okres trwający krócej niż rok, zachowujesz prawo do takiego samego traktowania, jakie przysługuje obywatelom tego kraju, przez pewien okres (przynajmniej sześć miesięcy)
- uczestniczysz w szkoleniu zawodowym. Jeżeli utrata pracy nie była uzasadniona powodami od Ciebie niezależnymi, szkolenie musi być związane z poprzednią pracą.
Zgłoszenie pobytu i zarejestrowanie pobytu
Niektóre kraje UE wymagają zgłoszenia pobytu właściwym władzom w rozsądnym terminie od chwili przyjazdu. W przypadku braku takiego zgłoszenia mogą one nakładać kary, np. w formie grzywny.
Jako osoba zatrudniona w kraju przyjmującym powinieneś zarejestrować pobyt we właściwym urzędzie (często jest to urząd miasta lub lokalny posterunek policji) po trzech pierwszych miesiącach. Po zarejestrowaniu się otrzymasz zaświadczenie o rejestracji. To zaświadczenie potwierdza Twoje prawo do pobytu w tym kraju.
Będą ci do tego potrzebne:
- ważny dowód osobisty lub paszport
- świadectwo pracy lub potwierdzenie zatrudnienia od pracodawcy
- (jeśli jesteś samozatrudniony) dowód statusu osoby samozatrudnionej.
Nie musisz przedkładać innych dokumentów.
Pobyt stały
Jeżeli legalnie zamieszkiwałeś w innym kraju UE nieprzerwanie przez okres pięciu lat i przestrzegałeś warunków pobytu, automatycznie uzyskujesz prawo pobytu stałego w tym kraju. To znaczy, że możesz przebywać tam, jak długo zechcesz.
Na ciągłość Twojego pobytu nie mają wpływu:
- tymczasowe nieobecności (mniej niż sześć miesięcy rocznie)
- dłuższe nieobecności w związku z obowiązkową służbą wojskową
- jedna nieobecność przez okres 12 kolejnych miesięcy z ważnych względów, takich jak ciąża i poród, poważna choroba, praca, szkolenie zawodowe lub delegacja w innym kraju.
Możesz utracić prawo stałego pobytu, jeśli spędzisz poza krajem ponad dwa kolejne lata.
Pobyt stały przed upływem pięciu lat zamieszkiwania w danym kraju
Możesz kwalifikować się do uzyskania prawa stałego pobytu przed upływem pięciu lat w wymienionych poniżej sytuacjach:
- przejście na emeryturę po przepracowaniu w danym kraju ostatniego roku lub spędzeniu tam trzech kolejnych lat
- zaprzestanie pracy z powodu niezdolności do dalszej pracy po spędzeniu w danym kraju dwóch kolejnych lat
- zaprzestanie pracy z powodu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. W takim przypadku masz prawo pozostać w tym kraju bez względu na długość pobytu przed wypadkiem lub chorobą
- jeśli podejmiesz pracę w innym kraju UE jako pracownik transgraniczny – musisz wracać do swojego kraju zamieszkania co najmniej raz w tygodniu – ale wcześniej pracowałeś w kraju, w którym chcesz uzyskać prawo stałego pobytu, w sposób ciągły przez trzy lata.
Czy możesz zostać wezwany do opuszczenia kraju lub wydalony?
Możesz mieszkać w innym kraju UE, dopóki przestrzegasz warunków pobytu. Jeżeli naruszysz takie warunki, władze krajowe mogą wezwać Cię do opuszczenia kraju.
W wyjątkowych sytuacjach władze kraju przyjmującego mają prawo wydalić niektóre osoby ze względów polityki publicznej lub bezpieczeństwa publicznego, ale wyłącznie w przypadku, gdy potrafią wykazać, że osoby te stanowią poważne zagrożenie.
Decyzja o wydaleniu lub wezwanie do opuszczenia kraju muszą zostać im przekazane na piśmie. Dokumenty takie muszą określać przyczyny oraz wskazywać sposób i termin odwołania się.