Restrukturyzacja ponad granicami UE
Jeśli chcesz rozwijać działalność w UE, możesz rozważyć transgraniczną restrukturyzację swojego przedsiębiorstwa. Przepisy UE umożliwiają spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością połączenia, podziały lub przekształcanie formy prawnej z zachowaniem praw udziałowców, pracowników i wierzycieli.
Te warianty restrukturyzacji mają ułatwić rozwój, reorganizację lub przenoszenie działalności gospodarczej między różnymi krajami UE z zachowaniem ciągłości prawnej.
Uwaga
Przepisy UE dotyczące połączeń, podziałów i przekształceń mają w większości przypadków zastosowanie do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością mających siedzibę w co najmniej dwóch różnych krajach UE. Przedsiębiorstwa inwestycyjne (zarówno publiczne, jak i prywatne) są jednak wyłączone z tych przepisów.
Transgraniczne połączenia przedsiębiorstw
Połączenie transgraniczne umożliwia połączenie dwóch lub większej liczby spółek z różnych państw UE w jedno przedsiębiorstwo. Może to nastąpić albo w drodze przejęcia jednego przedsiębiorstwa przez inne, albo przez utworzenie całkowicie nowego przedsiębiorstwa. Połączenia są powszechnie wykorzystywanym sposobem rozwoju działalności gospodarczej, wchodzenia na nowe rynki oraz konsolidacji działalności.
Przepisy UE zapewniają ochronę praw udziałowców, wierzycieli i pracowników w trakcie całego procesu.
Połączenie przez przejęcie
W przypadku połączenia przez przejęcie przedsiębiorstwo przejmuje co najmniej jedno przedsiębiorstwo z innego kraje UE. Przedsiębiorstwa przejmowane przenoszą wszystkie swoje aktywa i pasywa do przedsiębiorstwa przejmującego, a w zamian za to udziałowcy przedsiębiorstw przejmowanych otrzymują udziały w przedsiębiorstwie przejmującym.
Kluczowe punkty:
- Przedsiębiorstwo przejmujące przejmuje aktywa i pasywa przedsiębiorstw przejmowanych.
- Udziałowcy przedsiębiorstw przejmowanych stają się udziałowcami przedsiębiorstwa przejmującego proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów.
- Dopuszcza się korektę gotówkową (do 10 proc. wartości udziałów) w celu uwzględnienia różnic w wartości.
- Przedsiębiorstwa przejmowane są rozwiązywane, ale nie są likwidowane – oznacza to, że zgodnie z prawem przestają istnieć, ale ich aktywa i pasywa nadal pozostają w przedsiębiorstwie przejmującym.
Z życia wzięte
Rozwój działalności gospodarczej przez przejęcie
Włoskie przedsiębiorstwo decyduje się na rozwój i nabywa dwie mniejsze spółki – jedną z siedzibą w Hiszpanii i drugą z siedzibą w Holandii. Zamiast bezpośrednio nabywać ich udziały, włoskie przedsiębiorstwo dokonuje połączenia transgranicznego przez przejęcie.
W ramach transakcji wszystkie aktywa i długi spółek hiszpańskiej i holenderskiej są przenoszone do przedsiębiorstwa włoskiego. W zamian udziałowcy spółek hiszpańskiej i holenderskiej otrzymują udziały w przedsiębiorstwie włoskim proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów.
Wartości udziałów nie były jednak całkowicie zbieżne – wartość udziałów przedsiębiorstwa włoskiego była nieco niższa niż wartość dwóch spółek przejmowanych. Aby zniwelować tę różnicę, przedsiębiorstwo włoskie uwzględniło płatność gotówkową w wysokości 8 proc. wartości nominalnej nowo wyemitowanych udziałów. Tego rodzaju rekompensata gotówkowa, nieprzekraczająca 10 proc., jest dozwolona przepisami UE.
Po połączeniu spółki hiszpańska i holenderska zostały rozwiązane, ale nie zlikwidowane, co oznacza, że przestały istnieć zgodnie z prawem, ale ich aktywa i pasywa zostały w pełni przejęte przez przedsiębiorstwo włoskie.
Połączenie przez utworzenie nowego przedsiębiorstwa
W tym rodzaju połączenia co najmniej dwa przedsiębiorstwa z różnych krajów UE łączą się w celu utworzenia całkowicie nowego przedsiębiorstwa. Każde z łączących się przedsiębiorstw przenosi wszystkie aktywa i pasywa do nowo utworzonego przedsiębiorstwa, które staje się jego następcą prawnym.
Kluczowe punkty:
- Wszystkie łączące się przedsiębiorstwa przenoszą aktywa i pasywa do nowego przedsiębiorstwa.
- Udziałowcy łączących się przedsiębiorstw stają się udziałowcami nowego przedsiębiorstwa proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów.
- Dopuszcza się korektę gotówkową (do 10 proc. wartości udziałów) w celu uwzględnienia różnic w wycenie.
- Łączące się przedsiębiorstwa są rozwiązywane bez ich likwidacji.
Z życia wzięte
Dwa podmioty zajmujące się czystą energią tworzą nową spółkę
Dwa średniej wielkości przedsiębiorstwa – jedno z siedzibą we Francji, a drugie w Austrii – ściśle ze sobą współpracowały w sektorze czystej energii. Postanowiły połączyć siły i utworzyły nową spółkę z siedzibą w Holandii.
Zamiast wchłonięcia jednego przedsiębiorstwa przez drugie powstała całkowicie nowa spółka, która przejęła wszystkie aktywa, pasywa i działalność operacyjną dwóch łączących się przedsiębiorstw. W zamian udziałowcy pierwotnych przedsiębiorstw otrzymali udziały w nowej spółce proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów.
Z uwagi na nieco niższą wycenę przedsiębiorstwa austriackiego jego udziałowcy otrzymali niewielką płatność gotówkową w wysokości 8 proc. wartości nominalnej wyemitowanych udziałów, aby wyrównać tę różnicę. Taki rodzaj korekty gotówkowej jest dozwolony przepisami UE, pod warunkiem że nie przekracza 10 proc., i jest często wykorzystywany w celu zrównoważenia różnic w wycenie lub uniknięcia emisji udziałów ułamkowych.
Po połączeniu łączące się przedsiębiorstwa francuskie i austriackie przestały istnieć bez likwidacji i działalność kontynuowano bez zakłóceń w ramach nowej spółki stanowiącej współwłasność.
Połączenia dużych przedsiębiorstw
Jeżeli obrót połączonych przedsiębiorstw przekracza określone kwoty en zarówno na całym świecie, jak i w UE, należy zwrócić się o zgodę do Komisji Europejskiej, niezależnie od siedziby przedsiębiorstwa. Komisja zbada wpływ proponowanego połączenia na konkurencję w UE.
Jeżeli połączenie zostanie uznane za znacząco ograniczające konkurencję, może zostać zakazane. Większość tych połączeń, które budzą obawy w zakresie konkurencji, jest jednak zatwierdzana warunkowo, na przykład obie strony mogą sprzedać część połączonego przedsiębiorstwa w celu uzyskania zatwierdzenia.
Uwaga
Kraje UE mogą zdecydować o niestosowaniu wyżej wymienionych przepisów do połączeń transgranicznych z udziałem spółdzielni, nawet jeśli są one zdefiniowane jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.Podziały: przeniesienie aktywów do nowych podmiotów
Podział ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo przenosi całość lub część aktywów i pasywów do co najmniej jednego nowo utworzonego podmiotu. Podziały mogą być pełne (co skutkuje rozwiązaniem pierwotnego przedsiębiorstwa) lub częściowe (gdy przedsiębiorstwo podlegające podziałowi nadal działa wraz z nowo utworzonymi przedsiębiorstwami).
Przedsiębiorstwa mogą wybrać tę opcję, aby specjalizować się w niektórych rodzajach działalności, wejść na nowe rynki lub rozdzielić operacje ze względów strategicznych. Podobnie jak w przypadku połączeń, przepisy UE zapewniają ochronę prawną wszystkim zainteresowanym stronom.
Podział pełny
W ramach podziału pełnego przedsiębiorstwo z siedzibą w jednym kraju UE przenosi wszystkie aktywa i pasywa do co najmniej dwóch nowo utworzonych przedsiębiorstw mających siedzibę w innych krajach UE. Każde nowe przedsiębiorstwo otrzymuje część aktywów i pasywów pierwotnego przedsiębiorstwa i kontynuuje jego działalność.
Kluczowe punkty:
- Przedsiębiorstwo podlegające podziałowi zostaje rozwiązane bez likwidacji.
- Wszystkie aktywa i pasywa przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi muszą zostać przeniesione do nowo utworzonych przedsiębiorstw.
- Udziałowcy przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi stają się udziałowcami nowo utworzonych przedsiębiorstw proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów.
- Dopuszcza się korektę gotówkową (do 10 proc. wartości udziałów) w celu uwzględnienia różnic w wycenie.
Z życia wzięte
Podział pełny: jedno przedsiębiorstwo zmienia się w trzy
Belgijska grupa produkcyjna przeszła podział pełny, co doprowadziło do utworzenia trzech nowych spółek z siedzibą we Francji, Holandii i Austrii.
Każda nowa spółka otrzymała część aktywów, operacji i zobowiązań grupy, co pozwoliło im skoncentrować się na różnych rynkach i obszarach działalności. Przedsiębiorstwo belgijskie zostało rozwiązane, ale nie zlikwidowane, ponieważ wszystkie jego aktywa i pasywa zostały przeniesione do nowo utworzonych spółek.
Udziałowcy pierwotnego przedsiębiorstwa belgijskiego otrzymali udziały w spółkach francuskiej, holenderskiej i austriackiej proporcjonalnie do wartości ich pierwotnych udziałów. Ponieważ wartość nowych udziałów niebyła w pełni jednakowa w przypadku wszystkich udziałowców, niektórzy otrzymali płatność gotówkową w wysokości 6 proc wartości nominalnej udziałów w celu zrekompensowania tej różnicy. Zgodnie z prawem UE dopuszcza się rekompensatę gotówkową w wysokości do 10 proc. w celu zrównoważenia rozbieżności w wycenie w takich restrukturyzacjach.
Zmiana ta umożliwiła przedsiębiorstwu reorganizację ponad granicami i kontynuowanie działalności w ramach nowej, bardziej efektywnej struktury.
Podział częściowy
W przypadku podziału częściowego przedsiębiorstwo przenosi część aktywów i pasywów do co najmniej jednego nowo utworzonego przedsiębiorstwa z siedzibą w innym kraju UE. W przeciwieństwie do podziału pełnego pierwotne przedsiębiorstwo nadal istnieje i prowadzi działalność.
Kluczowe punkty:
- Przenoszona jest tylko część aktywów i pasywów przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi.
- Przynajmniej niektórzy udziałowcy przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi stają się udziałowcami nowo utworzonego przedsiębiorstwa lub nowo utworzonych przedsiębiorstw, a przynajmniej niektórzy udziałowcy przedsiębiorstwa podlegającego podziałowi muszą pozostać w przedsiębiorstwie podlegającym podziałowi lub stać się udziałowcami obu tych przedsiębiorstw – w zależności od sposobu podziału własności.
- Przedsiębiorstwo podlegające podziałowi nie zostaje rozwiązane.
- W celu zrównoważenia różnic w wycenie można uwzględnić korektę gotówkową (do 10 proc. wartości udziałów).
Z życia wzięte
Podział częściowy: przeniesienie części przedsiębiorstwa do nowego
Przedsiębiorstwo produkcyjne postanowiło wydzielić swoją działalność logistyczną do osobnej spółki. Zamiast zamykać działalność i rozpoczynać ją od nowa, dokonano podziału częściowego.
Przedsiębiorstwo przeniosło część swoich aktywów i pasywów – głównie samochody ciężarowe, magazyny i powiązane umowy – do nowo utworzonej spółki zajmującej się wyłącznie logistyką.
Udziałowcy pierwotnego przedsiębiorstwa otrzymali udziały w nowej spółce skoncentrowanej na działalności logistycznej proporcjonalnie do ich własności w pierwotnym przedsiębiorstwie. Ponieważ wartości udziałów między tymi dwoma spółkami nie były całkowicie zbieżne, niektórzy udziałowcy otrzymali płatność gotówkową w wysokości 7 proc. wartości nominalnej udziałów w celu zrównoważenia różnicy. Zgodnie z przepisami UE taka rekompensata gotówkowa jest dozwolona w wysokości do 10 proc.
Przedsiębiorstwo pierwotne kontynuuje swoją podstawową działalność produkcyjną bez rozwiązania lub ponownej rejestracji.
Przekształcenia: przeniesienie przedsiębiorstwa do innego kraju
Przekształcenie transgraniczne umożliwia przedsiębiorstwu przeniesienie siedziby statutowej do innego kraju UE z zachowaniem osobowości prawnej. Oznacza to, że nie trzeba przedsiębiorstwa rozwiązywać, zamykać ani przenosić w stan likwidacji, aby przekształcić je w formę prawną odpowiednią dla kraju docelowego.
Podobnie jak w przypadku połączeń i podziałów, przepisy UE zapewniają ochronę prawną udziałowców, wierzycieli i pracowników.
Przekształcenie (zmiana formy prawnej)
Kluczowe punkty:
- Przedsiębiorstwo zachowuje osobowość prawną, aktywa i pasywa.
- Udziałowcy przedsiębiorstwa pozostają udziałowcami przekształconego przedsiębiorstwa.
- Siedziba statutowa zostaje przeniesiona, a przedsiębiorstwo przekształca się w formę prawną odpowiednią dla kraju docelowego UE.
- Należy przestrzegać wymogów prawnych zarówno w kraju, w którym przedsiębiorstwo prowadziło działalność do tej pory, jak i w kraju, do którego zostanie przeniesione.
- Przed przekształceniem należy sporządzić, zatwierdzić i opublikować plan przekształcenia.
Z życia wzięte
Przeniesienie przedsiębiorstwa do innego kraju UE
Mała spółka technologiczna pierwotnie zarejestrowana we Włoszech jako S.r.l. (włoska wersja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) postanowiła przenieść siedzibę do Holandii w celu uzyskania lepszego dostępu do inwestorów.
Zamiast zamknięcia i założenia nowej spółki nastąpiło przekształcenie transgraniczne. Spółka przeniosła swoją siedzibę statutową do Holandii i stała się holenderską B.V., czyli lokalnym odpowiednikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zachowała swoje aktywa, pracowników i udziałowców, ale od tego momentu działała zgodnie z holenderskimi przepisami dotyczącymi przedsiębiorstw i zarządzania.
Przygotowanie planu przekształcenia
W przypadku gdy przedsiębiorstwo uczestniczy w transgranicznym połączeniu, podziale lub przekształceniu, należy sporządzić dokument zwany planem przekształcenia. Taki dokument określa istotne szczegóły planowanej operacji, tak aby akcjonariusze, pracownicy i właściwe organy mogli poznać jej zakres i konsekwencje przed jej zatwierdzeniem.
Co należy uwzględnić w planie przekształcenia?
Plan powinien zawierać wszystkie istotne informacje dotyczące operacji, takie jak:
- nazwę, formą prawną i siedzibę statutową przedsiębiorstw uczestniczących oraz powstałego przedsiębiorstwa
- współczynnik wymiany, wszelkie mające zastosowanie płatności gotówkowe oraz warunki przydziału udziałów w przedsiębiorstwie powstałym w wyniku operacji transgranicznej (tj. w przypadku transgranicznego połączenia i podziału – liczbę udziałów otrzymanych przez udziałowców i kwotę płatności gotówkowych, w stosownych przypadkach)
- prawdopodobny wpływ na pracowników
- datę, od której nowi udziałowcy mają prawo do dywidend w przypadku połączenia lub podziału
- akty założycielskie oraz, w stosownych przypadkach, statut przedsiębiorstwa powstałego w wyniku operacji transgranicznej
- informacje na temat procedur, zgodnie z którymi określa się uzgodnienia dotyczące pracowników w odniesieniu do postępowania z członkami zarządu przedsiębiorstwa powstałego w wyniku operacji (w stosownych przypadkach)
- informacje na temat wyceny aktywów i pasywów przenoszonych do przedsiębiorstwa powstałego w wyniku operacji transgranicznej.
Publikacja planu przekształcenia
Plan przekształcenia należy podać do wiadomości co najmniej miesiąc przed datą walnego zgromadzenia przedsiębiorstw uczestniczących. Można tego dokonać w drodze:
- opublikowania planu przekształcenia w rejestrze działalności gospodarczej kraju UE, w którym przedsiębiorstwa mają siedzibę
- opublikowania planu przekształcenia na stronach internetowych przedsiębiorstw, jeżeli wymaga tego prawo krajowe kraju UE, w którym przedsiębiorstwo ma siedzibę
Zatwierdzenie planu przekształcenia
Plan przekształcenia podlega zatwierdzeniu przez udziałowców na walnych zgromadzeniach przedsiębiorstw uczestniczących w operacji transgranicznej.
Przygotowywanie sprawozdań na walne zgromadzenie
Zazwyczaj przed walnym zgromadzeniem należy przygotować dwa następujące sprawozdania. Jeżeli jednak wszyscy udziałowcy przedsiębiorstw uczestniczących wyrażą na to zgodę, można pominąć sprawozdanie niezależnego biegłego.
Sprawozdanie organu zarządzającego lub administrującego
Sprawozdanie to:
- zawiera wyjaśnienie prawnych i ekonomicznych skutków połączenia, podziału lub przekształcenia dla udziałowców i pracowników
- musi zostać udostępnione udziałowcom i przedstawicielom pracowników (lub samym pracownikom) co najmniej sześć tygodni przed datą walnego zgromadzenia
- obejmuje wszelkie opinie wydane przez pracowników lub ich przedstawicieli.
Sprawozdanie niezależnego biegłego
Sprawozdanie to:
- zawiera informacje na temat współczynnika wymiany udziałów i rekompensaty gotówkowej dla udziałowców, którzy sprzeciwiają się zatwierdzeniu planu przekształcenia
- należy przygotować co najmniej miesiąc przed walnym zgromadzeniem
- można pominąć, jeżeli wszyscy udziałowcy wyrażą na to zgodę.
Uczestnictwo pracowników
Co do zasady, w przypadku przedsiębiorstwa przejmującego lub nowo utworzonego prawo do uczestnictwa pracowników – czyli prawo do wpływania na decyzje przedsiębiorstwa, np. posiadanie przedstawicieli w zarządzie lub radzie nadzorczej – zależy od przepisów obowiązujących w kraju UE, w którym przedsiębiorstwo jest zarejestrowane.
Jednak zgodnie z unijnymi zasadami dotyczącymi operacji jeżeli pracownicy mieli takie prawo do uczestnictwa przed operacją (np. miejsca w zarządzie), powstające przedsiębiorstwo musi zachować taki sam poziom uczestnictwa pracowników.
Jeżeli dane przedsiębiorstwo (lub jakiekolwiek przedsiębiorstwo uczestniczące) zatrudniało znaczną liczbę pracowników – co najmniej 80 proc. ustawowego progu dla uczestnictwa w swoim kraju – w ciągu sześciu miesięcy przed ogłoszeniem operacji, nie można automatycznie zastosować zasad uczestnictwa pracowników obowiązujących w kraju docelowym UE lub w przedsiębiorstwie powstałym w wyniku połączenia lub podziału. Ma to na celu uniemożliwienie przedsiębiorstwom obchodzenia praw pracowniczych przez przekształcenie, połączenie lub podział do kraju UE o słabszej ochronie takich praw.
Kontrole prawne i zaświadczenie potwierdzające dopuszczalność operacji
Zanim operacja stanie się skuteczna, organy w każdym kraju UE, z którego pochodzą spółki uczestniczące, muszą sprawdzić jej legalność. Zazwyczaj dokonują tego sąd, notariusz lub inne właściwe organy w zależności od kraju. Po spełnieniu wszystkich wymogów prawnych wydaje się zaświadczenie potwierdzające dopuszczalność operacji.
Następnie właściwy organ w kraju docelowym UE (w przypadku przekształceń) lub w kraju UE, w którym powstanie nowa firma (w przypadku połączeń i podziałów), sprawdzi
- czy plan przekształcenia został zatwierdzony
- czy przestrzegano uzgodnień dotyczących uczestnictwa pracowników
- a w przypadku nowych przedsiębiorstw – legalność ich utworzenia.
Kiedy restrukturyzacja staje się skuteczna
Operacja staje się skuteczna zgodnie z przepisami kraje docelowego UE (w przypadku przekształceń), kraju UE przedsiębiorstwa powstałego w wyniku połączenia (w przypadku połączeń) oraz kraju UE dzielonego przedsiębiorstwa (w przypadku podziałów). Rejestry przedsiębiorstw w odpowiednich krajach UE muszą powiadomić się wzajemnie o sfinalizowaniu operacji. Muszą one również zaktualizować swoje dane, aby uwzględnić utworzenie nowych przedsiębiorstw lub usunięcie rozwiązanych przedsiębiorstw.
Informacje dla poszczególnych krajów można znaleźć poniżej.