Beëindiging van arbeidsovereenkomsten
Als u overweegt om werknemers te ontslaan, dan moet u op de hoogte zijn van de EU-regels voor de bescherming van de rechten van werknemers, non-discriminatie en eerlijke behandeling bij de beëindiging van een contract.
Collectief ontslag
Als uw bedrijf in economische moeilijkheden zit en u erover denkt om personeel te ontslaan, moet u uw verplichtingen met betrekking tot collectief ontslag kennen.
Wat wordt als een collectief ontslag beschouwd?
Of een ontslag als collectief wordt beschouwd, hangt af van het totale aantal personeelsleden en het aantal personeelsleden dat u van plan bent te ontslaan.
Totaal aantal personeelsleden |
Personeel dat ontslagen wordt |
Ontslagperiode |
---|---|---|
20-100 |
Ten minste 10 |
30 kalenderdagen |
100-300 |
Ten minste 10% |
30 kalenderdagen |
300 of meer |
Ten minste 30 |
30 kalenderdagen |
Waarschuwing
In sommige EU-landen gelden strengere regels om werknemers te beschermen bij collectief ontslag en kunnen de bovengenoemde criteria strenger zijn.
Voorbeeld
Criteria en besluiten: omgaan met ontslag volgens de EU-wetgeving
Emily, eigenaresse van een middelgrote productiebedrijf, beseft dat zij mogelijk haar personeelsbestand moeten inkrimpen om het bedrijf draaiende te houden. Zij overweegt om 15 van de 120 werknemers te ontslaan. Voordat zij concrete maatregelen neemt, bekijkt zij de EU-regels over collectief ontslag. Volgens deze regels zou elk besluit dat leidt tot het ontslag van 10% of meer van haar personeel binnen een periode van 30 dagen worden beschouwd als een collectief ontslag. Zij zou dan moeten voldoen aan bepaalde wettelijke verplichtingen, zoals het raadplegen van werknemersvertegenwoordigers en het informeren van de relevante autoriteiten.
Uw verplichting: informeren en raadplegen
Als u een collectief ontslag wilt uitvoeren, moet u eerst op tijd overleggen met de werknemersvertegenwoordigers en hen schriftelijk informeren over:
- de redenen voor het collectieve ontslag
- het aantal personeelsleden dat werkloos wordt
- het aantal personeelsleden
- de periode waarin het ontslag zal plaatsvinden
- de criteria op basis waarvan de personeelsleden ontslagen worden.
Ook moet u de overheid daarover schriftelijk informeren.
Wanneer gelden de regels niet?
Het is niet verplicht te informeren en te overleggen voorafgaand aan het collectieve ontslag voor:
- personeel met contracten voor bepaalde tijd — tenzij het ontslag plaatsvindt voordat hun contract afloopt;
- personeel aangenomen door overheidsinstanties.
Tijdens het overleg met de werknemersvertegenwoordigers moet u verschillende mogelijkheden bespreken om het collectief ontslag te vermijden, of, indien dit niet mogelijk is, om het aantal getroffen personeelsleden te verminderen. Ook moet u onderhandelen over sociale maatregelen om het overtollige personeel om te scholen of weer aan werk te helpen.
Wanneer worden de ontslagen van kracht?
Als u na het overleg met de werknemersvertegenwoordigers besluit personeel te ontslaan, moet u de bevoegde overheidsinstantie in uw land schriftelijk op de hoogte brengen.
Waarschuwing
Als het collectieve ontslag veroorzaakt is doordat u uw bedrijf moet sluiten als gevolg van een rechterlijk besluit, kan in het nationale recht worden afgeweken van deze verplichting.
Het collectieve ontslag kan pas 30 kalenderdagen nadat u de bevoegde overheidsinstantie schriftelijk op de hoogte heeft gebracht, van kracht worden. Tijdens deze 30 dagen moet worden geprobeerd oplossingen te vinden voor de problemen die het ontslag teweeg heeft gebracht. In sommige gevallen kunnen EU-landen deze periode verkorten, of verlengen tot 60 dagen.
Bedrijfsovernames
Als u een bedrijf overneemt, heeft u verplichtingen tegenover de betrokken werknemers. Hoewel de minimumeisen zijn vastgesteld in de EU-wetgeving, voorziet de wetgeving van sommige EU-landen in gunstigere regels voor werknemers.
Geen automatisch recht op ontslag
Als u (een deel van) een bedrijf overneemt, heeft u niet automatisch het recht om de werknemers te ontslaan. Alle rechten en plichten op grond van de bestaande arbeidsovereenkomsten worden aan u overgedragen.
U zult ook moeten voldoen aan de voorwaarden uit de collectieve arbeidsovereenkomsten die al van kracht waren, totdat deze verlopen, worden verbroken of worden vervangen door een nieuwe arbeidsovereenkomst. De periode waarin u een bestaande overeenkomst moet naleven is in sommige EU-landen korter, maar 1 jaar is het minimum.
Waarschuwing
Als er echter door economische, technische of organisatorische omstandigheden veranderingen moeten worden aangebracht in het personeelsbestand, mag u werknemers ontslaan.
Voorbeeld
Herstructurering binnen bepaalde grenzen: eerbiediging van de rechten van werknemers
Wanneer Tom een klein productiebedrijf overneemt, ontdekt hij tot zijn verbazing dat hij niet zomaar werknemers kan ontslaan als onderdeel van zijn herstructureringsplannen. Volgens de EU-regels moet hij alle bestaande arbeidsovereenkomsten naleven, waaronder de collectieve arbeidsovereenkomst die op dat moment van kracht is. In plaats van personeel te ontslaan, moet het bedrijf andere manieren vinden om de activiteiten te optimaliseren en ervoor te zorgen dat de rechten van werknemers tijdens de overgangsperiode volledig worden geëerbiedigd.
Collectieve rechten na een overname
Als u een bedrijf overneemt dat blijft opereren als een afzonderlijke, onafhankelijke entiteit, dan moeten de bestaande werknemersvertegenwoordigers (bv. vakbondsvertegenwoordigers of leden van de ondernemingsraad) hun taken en verantwoordelijkheden behouden. Als het overgenomen bedrijf op zo’n manier deel gaat uitmaken van de organisatie van de nieuwe eigenaar dat het zijn onafhankelijkheid verliest (bv. als het in een grotere eenheid wordt opgenomen en niet langer onafhankelijk opereert), moeten de werknemers die door de overname worden getroffen, naar behoren vertegenwoordigd blijven totdat er nieuwe vertegenwoordigers zijn aangesteld.
Verplichting: informeren en raadplegen
U moet de werknemersvertegenwoordigers, en soms ook de werknemers zelf, informeren over:
- de datum en de reden van de overname
- de juridische, economische en sociale gevolgen van de overname voor de werknemers
- geplande maatregelen voor werknemers.
U moet ook tijdig overleggen met de vertegenwoordigers over maatregelen met betrekking tot werknemers om tot een overeenkomst te komen.
Voorbeeld
Duidelijke communicatie als maatregel om vertrouwen op te bouwen na een overname
Het bedrijf van Jelena neemt een ander bedrijf over en besluit de operationele onafhankelijkheid te behouden en ervoor te zorgen dat de werknemersvertegenwoordigers hun rol en verantwoordelijkheden behouden. Als onderdeel van de overgang informeert het bedrijf van Jelena de werknemersvertegenwoordigers over de overnamedatum en de redenen voor de overname, waarbij het de juridische, economische en sociale gevolgen voor de werknemers toelicht. Hoewel er geen onmiddellijke wijzigingen gepland zijn, belooft het bedrijf tijdig met de werknemersvertegenwoordigers te overleggen over toekomstige maatregelen die gevolgen hebben voor de werknemers. Met deze transparante aanpak worden zorgen weggenomen en wordt het vertrouwen tussen het nieuwe management en het personeel versterkt.
Uitzonderingen
Als de werknemers bij hun vorige werkgever recht hadden op uitkeringen, zoals pensioen- of arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, op grond van aanvullende, dus niet wettelijk verplichte regelingen, dan bent u niet verplicht die regelingen te handhaven, tenzij anders bepaald in de nationale wetgeving.
Als u een bedrijf overneemt dat vanwege faillissement of insolventie onder overheidstoezicht staat om de activa te verkopen, gelden de regels voor de overdracht van arbeidsovereenkomsten en collectieve arbeidsovereenkomsten niet, tenzij anders bepaald in de nationale wetgeving.
Waarschuwing
Als een werkgever insolvent is, beschermen de EU-regels de onvervulde aanspraken van de werknemers, inclusief lonen en ontslagvergoedingen. Alle EU-landen moeten waarborgfondsen oprichten om deze aanspraken te dekken.Beëindiging van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd of tijdelijke arbeidsovereenkomsten
U bent wettelijk verplicht om werknemers met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd tijdig te informeren over vaste aanstellingen en om ervoor te zorgen dat arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd op een eerlijke manier worden beëindigd, door een passende opzegtermijn in acht te nemen en, indien van toepassing, een ontslagvergoeding te betalen.
Voorbeeld
Van onzekerheid naar zekerheid: Elena’s ervaring met arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd
Elena’s derde contract voor bepaalde tijd loopt ten einde. Ze maakt zich steeds meer zorgen over haar werkzekerheid. Het bedrijf informeert Elena over een openstaande vacature voor een vaste functie op de marketingafdeling en verzekert haar dat als haar contract niet wordt verlengd, ze daarvan tijdig op de hoogte zal worden gesteld en de ontslagvergoeding zal ontvangen in overeenstemming met de nationale wetgeving.
Non-discriminatie bij ontslag
De EU-regels verbieden discriminatie in alle aspecten van arbeid, waaronder ontslag,
op grond van:
- geslacht,
- ras of etnische afstamming,
- godsdienst of overtuiging,
- leeftijd,
- handicap,
- of seksuele geaardheid.
U kunt een werknemer bijvoorbeeld niet ontslaan vanwege een handicap zonder eerst redelijke aanpassingen te overwegen. De EU-regels bieden ook een sterke bescherming tegen het ontslag van werknemers tijdens de zwangerschap, na de bevalling of tijdens zwangerschaps- of ouderschapsverlof. U mag deze werknemers niet ontslaan, behalve in uitzonderlijke gevallen die niets met hun situatie te maken hebben; in dat geval moet u het ontslag schriftelijk motiveren.
Overal waar EU-regels gelden, wordt iedereen beschermd door het verbod op discriminatie. Dit geldt zowel voor de publieke en de particuliere sector als voor overheidsinstanties.
Als er een vermoeden van discriminatie is in verband met ontslag, ligt de bewijslast in de eerste plaats bij de werkgever. Dit betekent dat als een werknemer beweert te zijn ontslagen als gevolg van discriminatie op grond van een beschermd kenmerk en in staat is om die bewering te staven, het aan u is om te bewijzen dat het ontslag op andere, legitieme gronden is gebaseerd.
Als werkgever mag u werknemers niet ontslaan of oneerlijk behandelen voor het indienen van een klacht op de werkvloer of voor het ondernemen van gerechtelijke stappen om gelijke behandeling te waarborgen.
Gegevensbescherming bij beëindiging van arbeidsovereenkomsten
Wanneer u een werknemer ontslaat, moet u de verzamelde en verwerkte gegevens beperken tot wat nodig is voor de ontslagprocedure. Tijdens de hele procedure moet u de geheimhouding en beveiliging van de persoonlijke gegevens van de werknemer waarborgen. Dit houdt ook in dat de toegang tot de gegevens wordt beperkt tot alleen degenen die betrokken zijn bij het besluitvormingsproces en dat alle gerelateerde documenten veilig worden opgeslagen.
U moet de werknemer informeren over hoe de gegevens zullen worden gebruikt en hem of haar op verzoek toegang geven tot de persoonlijke gegevens. Na ontslag mag u de gegevens niet langer bewaren dan wettelijk is vereist en moet u ervoor zorgen dat ze veilig worden verwijderd zodra ze niet langer nodig zijn.
Waarschuwing
In de meeste EU-landen bent u verplicht om de socialezekerheidsinstantie, de belastingdienst of het arbeidsbureau te informeren wanneer een arbeidsovereenkomst wordt beëindigd. Dit helpt om de socialezekerheidsregisters van de werknemer up-to-date te houden, sociale premies stop te zetten en werkloosheidsuitkeringen te beheren.Informatie per lidstaat vindt u hieronder.