Συχνές ερωτήσεις - Κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης στο εξωτερικό

Αν αποσπασθείτε σε άλλη χώρα της ΕΕ, θα εξακολουθείτε να καλύπτεστε από τη νομοθεσία της χώρας της συνήθους απασχόλησής σας για 2 χρόνια το πολύ.

Προτού αναχωρήσετε, ο εργοδότης σας θα πρέπει να ζητήσει, για λογαριασμό σας, την έκδοση ενός εντύπου A1 που αποδεικνύει ότι καλύπτεστε από το γαλλικό σύστημα.

Χάρη στη λύση αυτή, αποφεύγετε τις συχνές αλλαγές του ασφαλιστικού σας καθεστώτος όταν εργάζεστε στο εξωτερικό για σύντομα χρονικά διαστήματα.

ΝΑΙ — Αν θέλετε να εργαστείτε σε άλλη χώρα της ΕΕ για μερικούς μήνες μόνο, η καλύτερη λύση είναι να "αποσπασθείτε" στο εξωτερικό. 'Ετσι θα μπορείτε να εργάζεστε στο εξωτερικό, αλλά να εξακολουθείτε να υπάγεστε στο σύστημα της χώρας της συνήθους απασχόλησής σας - για 2 χρόνια το πολύ.

Προτού αναχωρήσετε, ο εργοδότης σας θα πρέπει να ζητήσει, για λογαριασμό σας, την έκδοση ενός εντύπου A1 που αποδεικνύει ότι καλύπτεστε από το σύστημα της χώρας σας.

Μπορείτε ακόμη να εξακολουθείτε να υπάγεστε στο σύστημα της χώρας σας για περισσότερα από 2 χρόνια, εφόσον ζητήσετε εξαίρεση για να καλυφθεί η αντίστοιχη περίοδος απόσπασής σας.

Υπάρχουν 2 δυνατότητες:

Εάν ο άλλος γονέας των παιδιών σας εργάζεται στη χώρα προέλευσής σας, πρέπει να καταβάλλει εκεί εισφορές ασφάλισης ασθενείας για τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας.

Εάν ο άλλος γονέας των παιδιών σας δεν εργάζεται ή εργάζεται στην ίδια χώρα με εσάς, πρέπει να καταβάλλετε εισφορές ασφάλισης ασθενείας για τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας στη χώρα εργασίας σας. Πρέπει να ζητήσετε το έντυπο S1 (πρώην έντυπο E 106 ) από τον φορέα ασφάλισης υγείας στη χώρα όπου εργάζεστε. Μόλις αυτό εκδοθεί, υποβάλτε το στον φορέα ασφάλισης ασθενείας της χώρας προέλευσής σας.

Ως γενική αρχή, ασφαλίζεστε στη χώρα όπου εργάζεστε. Η χώρα αυτή είναι κατά συνέπεια αρμόδια για την κοινωνική ασφαλιστική σας κάλυψη. Μπορείτε να υπόκειστε στη νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης μόνον μίας χώρας κάθε φορά. Γι' αυτό θα πάψετε να είστε ασφαλισμένοι στην χώρα προέλευσής σας. Κατά κανόνα, η νέα χώρα εργασίας σας θα είναι υπεύθυνη για τη χορήγηση των παροχών σας. Ωστόσο, δεν θα χάσετε τα δικαιώματα που έχετε ήδη κατοχυρώσει στη χώρα καταγωγής σας, π.χ. τα συνταξιοδοτικά σας δικαιώματα.

Ως διασυνοριακός εργαζόμενος, συνήθως ασφαλίζεστε στη χώρα όπου εργάζεστε και, συνεπώς, δικαιούστε εκεί υγειονομική περίθαλψη. Για να εγγραφείτε στο σύστημα υγείας της χώρας όπου ζείτε, πρέπει να ζητήσετε το έντυπο S1 (πρώην έντυπο E 106 ) από τον ασφαλιστικό φορέα της χώρας όπου εργάζεστε.

Το έντυπο αυτό δίνει το δικαίωμα σε εσάς και τα εξαρτώμενα από εσάς μέλη της οικογένειάς σας να εγγραφούν στο σύστημα ασφάλισης ασθενείας στη χώρα όπου ζείτε. Κατά συνέπεια, θα έχετε 2 κάρτες ασφάλισης ασθενείας: μία για κάθε χώρα. Στη συνέχεια θα μπορείτε να λαμβάνετε ιατρική περίθαλψη στη χώρα διαμονής σας σαν να ήσασταν ασφαλισμένος εκεί.

ΝΑΙ — Εάν ζείτε και εργάζεστε στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Πολωνία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία ή τη Σλοβενία.

ΟΧΙ — Εάν ζείτε ή εργάζεστε στη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την Ουγγαρία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, την Ισπανία, τη Σουηδία, τις Κάτω Χώρες ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειάς σας δεν μπορούν να έχουν 2 κάρτες ασφάλισης ασθενείας. Μπορούν να λάβουν περίθαλψη στη χώρα όπου εργάζεστε μόνον εάν:

• η περίθαλψη είναι αναγκαία για ιατρικούς λόγους κατά τη διαμονή τους στην εν λόγω χώρα, λαμβανομένης υπόψη της φύσης της περίθαλψης και της προβλεπόμενης διάρκειας διαμονής

ή

• υπάρχει σχετική συμφωνία μεταξύ των εκάστοτε χωρών/αρχών

ή

• έχει χορηγηθεί προηγούμενη έγκριση μέσω του εντύπου S2 (πρώην εντύπου E 112 ) που εκδόθηκε από την αρχή υγειονομικής ασφάλισης της χώρας διαμονής σας.

Πρέπει πρώτα να εγγραφείτε στη χώρα όπου εργάζεστε και να ζητήσετε το έντυπο S1 (πρώην έντυπο E 106 ) από τον ασφαλιστικό σας φορέα. Το έντυπο αυτό δίνει το δικαίωμα σε εσάς και τα εξαρτώμενα από εσάς μέλη της οικογένειάς σας να εγγραφούν στο σύστημα ασφάλισης ασθενείας της χώρας όπου ζείτε. Κατά συνέπεια, θα έχετε 2 κάρτες ασφάλισης ασθενείας: μία για κάθε χώρα.

Αν την τελευταία φορά εργαστήκατε ως διασυνοριακός εργαζόμενος :

• μπορείτε να συνεχίσετε να λαμβάνετε τη μακροπρόθεσμη θεραπευτική αγωγή που είχατε αρχίσει στη χώρα όπου εργαζόσασταν. Η δυνατότητα αυτή ισχύει και για τα εξαρτώμενα από σας πρόσωπα, εφόσον η θεραπευτική αγωγή τους άρχισε σε μια από τις ακόλουθες χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Λετονία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία ή Σλοβενία (και από την 1η Μαΐου 2014, στις χώρες: Εσθονία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λιθουανία, Κάτω Χώρες και Ισπανία).
• αν εργαστήκατε επί τουλάχιστον 2 χρόνια ως διασυνοριακός εργαζόμενος μέσα στην πενταετία πριν από τη συνταξιοδότησή σας, δικαιούστε υγειονομική περίθαλψη τόσο στη χώρα διαμονής σας όσο και στη χώρα όπου εργαστήκατε. Κατ' αρχήν, αυτό ισχύει και για τα εξαρτώμενα από εσάς πρόσωπα. Ωστόσο, η δυνατότητα αυτή ισχύει μόνον εάν η χώρα όπου ζείτε τώρα και η χώρα όπου εργαζόσασταν περιλαμβάνονται και οι δύο σε αυτήν την ομάδα χωρών: Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία και Ισπανία.

Εάν θέλετε να έχετε κάρτα ασφάλισης ασθενείας τόσο στη χώρα διαμονής σας όσο και στη χώρα όπου εργαζόσασταν, πρέπει να εγγραφείτε χρησιμοποιώντας το έντυπο S3 στη χώρα όπου εργαζόσασταν.

Εάν δεν λαμβάνετε καμία σύνταξη από τη χώρα διαμονής σας, πρέπει να ζητήσετε ένα έντυπο S1 από τις αρχές της χώρας που καταβάλλει τη σύνταξή σας (εάν πρόκειται για περισσότερες από μία χώρες, της χώρας όπου εργαστήκατε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα). Το έντυπο S1 θα σας επιτρέψει να εγγραφείτε στην υγειονομική αρχή της χώρας διαμονής σας. Δικαιούστε επίσης υγειονομική περίθαλψη στη χώρα που καταβάλλει τη σύνταξή σας, εάν είναι μία από τις παρακάτω χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Σλοβενία, Ισπανία και Σουηδία.

Για τους διασυνοριακούς εργαζομένους, η χώρα διαμονής είναι πάντα υπεύθυνη για την καταβολή των παροχών ανεργίας. Σε κάθε περίπτωση, θα είστε ασφαλισμένος στη χώρα που καταβάλλει τις παροχές σας.

Εάν, βάσει των νέων κανονισμών της ΕΕ για τον συντονισμό της κοινωνικής ασφάλισης, υπάγεστε στη νομοθεσία χώρας διαφορετικής από εκείνη που προέβλεπαν οι παλαιοί κανόνες, η προηγούμενη νομοθεσία εξακολουθεί να εφαρμόζεται για όσο διάστημα η κατάστασή σας παραμένει αμετάβλητη, αλλά όχι για περισσότερα από 10 χρόνια. Εφόσον το επιθυμείτε, μπορείτε να ζητήσετε την υπαγωγή σας στους νέους κανονισμούς.

Εάν χάσετε τη δουλειά σας, πρέπει να υποβάλετε αίτηση για παροχές ανεργίας στη χώρα όπου ζείτε.

Τα δικαιώματά σας και το ύψος των παροχών θα αξιολογηθούν σύμφωνα με τους κανόνες της χώρας διαμονής σας, λαμβανομένων υπόψη των περιόδων εργασίας σας στο εξωτερικό.

Για να αποδείξετε τις περιόδους εργασίας σας στο εξωτερικό, πρέπει να προμηθευτείτε ένα έντυπο U1 από την εθνική υπηρεσία απασχόλησης της χώρας όπου εργάζεστε και να το υποβάλετε στη χώρα όπου ζείτε.

Εάν αναζητάτε εργασία στη χώρα όπου χάσατε τη δουλειά σας, μπορείτε να εγγραφείτε στις υπηρεσίες απασχόλησης της χώρας όπου εργαζόσασταν, αλλά θα πρέπει να τηρήσετε τις διαδικασίες ελέγχου και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται και στις δύο χώρες. Ωστόσο, καθώς οι παροχές καταβάλλονται πάντοτε από τη χώρα διαμονής σας, πρέπει να δώσετε προτεραιότητα στις υποχρεώσεις και στην αναζήτηση εργασίας στη χώρα αυτή. Έχετε επίσης τη δυνατότητα να ζητήσετε τη μεταφορά των παροχών σας στη χώρα όπου εργαζόσασταν, εάν θεωρείτε ότι εκεί έχετε περισσότερες πιθανότητες να βρείτε εργασία.

Ο ορισμός του διασυνοριακού εργαζομένου διαφέρει ανάλογα με το αν πρόκειται για τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης ή τη φορολογία. Μπορεί να θεωρείστε διασυνοριακός εργαζόμενος για σκοπούς κοινωνικής ασφάλισης, αλλά κάτοικος για φορολογικούς σκοπούς.

Για σκοπούς κοινωνικής ασφάλισης: είστε διασυνοριακός εργαζόμενος εάν εργάζεστε σε μια χώρα και ζείτε σε άλλη, και επιστρέφετε στο σπίτι σας κάθε μέρα ή τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.

Για φορολογικούς σκοπούς: αυτό εξαρτάται από τις διατάξεις της διακρατικής φορολογικής συμφωνίας μεταξύ της χώρας διαμονής σας και της χώρας εργασίας σας.

Οι περισσότερες φορολογικές συμφωνίες δεν περιλαμβάνουν ειδικές προβλέψεις γι' αυτό το είδος εργαζομένων, αν και μερικές προβλέπουν μια κατηγορία με τον τίτλο "διασυνοριακοί εργαζόμενοι " για τα πρόσωπα που ζουν και εργάζονται σε μεθοριακή περιοχή (π.χ. εντός 10, 20 ή 30 χλμ από τα σύνορα, ανάλογα με τη συμφωνία).

Για να μάθετε τι φόρους πρέπει να καταβάλλετε και σε ποια/ποιες χώρα/χώρες, επικοινωνήστε με τον σύμβουλο EURES της περιοχής σας.