Godziny pracy

Pracodawcy muszą znać podstawowe przepisy dotyczące godzin pracy i zagwarantować zgodność z normami minimalnymi określonymi w dyrektywach UE. Muszą przestrzegać przepisów dotyczących minimalnych okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego, przerw, pracy w nocy oraz urlopu wypoczynkowego i maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy.

Kraje UE mogą także stosować zasady korzystniejsze dla pracowników. Więcej informacji na temat przepisów dotyczących wymiaru czasu pracy w danym kraju można znaleźć poniżej:

Czas pracy i odpoczynek

Pracodawca ma obowiązek zadbać o to, by średni tygodniowy czas pracy pracowników – z godzinami nadliczbowymi włącznie – nie przekraczał 48 godzin w przeliczeniu na maksymalnie czteromiesięczny okres odniesienia. Pracodawca musi też zapewnić pracownikom przynajmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę, a także przynajmniej 24 godziny nieprzerwanego odpoczynku na każde siedem dni, w przeliczeniu na dwutygodniowy okres odniesienia.

Przerwy

Jeśli pracownicy pracują ponad 6 godzin dziennie, pracodawca musi im zapewnić przerwę (o długości określonej w układach zbiorowych lub w krajowych przepisach ustawowych).

Praca w nocy

Za pracę w porze nocnej uznawana jest sytuacja, w której pracownicy pracują przynajmniej przez trzy godziny na dobę (lub przez określoną część rocznego czasu pracy) w przedziale siedmiu godzin wyznaczonych przepisami krajowymi i obejmujących czas między północą a 5.00 rano.

Pracownicy pracujący w nocy nie mogą pracować dłużej niż średnio osiem godzin na dobę. Jeżeli z pracą związane jest szczególne ryzyko lub poważne obciążenie fizyczne lub psychiczne, pracodawca musi zadbać o to, aby ten ośmiogodzinny limit nie został przekroczony w żadnym okresie dobowym.

Pracownicy pracujący w porze nocnej powinni mieć zagwarantowane bezpłatne badania lekarskie objęte tajemnicą lekarską, wykonywane przed podjęciem pracy w nocy oraz w regularnych odstępach czasu po jej podjęciu. Jeżeli pracownicy mają problemy zdrowotne spowodowane pracą na nocnej zmianie, pracodawca musi, o ile jest to możliwe, przenieść ich na zmianę dzienną.

Nienormowany czas pracy i praca na dyżurach

Możliwe są odstępstwa od niektórych spośród tych wymogów dotyczących czasu pracy, o ile zezwala na nie prawo krajowe.

Jeżeli czas pracy pracowników nie jest mierzony lub nie jest z góry określony, jak np. w przypadku kadry kierowniczej, pracodawca może nie mieć obowiązku zastosowania się do wymogów dotyczących czasu pracy.

Jeżeli praca wymaga zachowania ciągłości obecności, usług lub produkcji, pracodawca może odłożyć w czasie okresy odpoczynku pracowników. Może tak zrobić pracodawca zatrudniający pracowników:

• w szpitalach i innych placówkach opieki medycznej
• w jednostkach służb pożarnictwa i służb ochrony ludności cywilnej
• w sektorach, w których praca nie może zostać przerwana z przyczyn technicznych
• w sektorze rolnym.

Jeśli zezwalają na to przepisy krajowe, pracodawca może ustalić z pracownikiem, że czas jego pracy będzie przekraczać 48-godzinny limit. Pracownicy mogą odmówić wyrażenia zgody, mogą też w dowolnym momencie wycofać swoją zgodę. Pracodawca musi w takim przypadku uszanować ich decyzję i nie może ich w żaden sposób za nią karać lub stawiać w niekorzystnej sytuacji. Pracodawca musi prowadzić aktualne listy wszystkich pracowników, którzy wykonują taką pracę. Zwiększenie wymiaru godzin pracy jest możliwe wyłącznie w odniesieniu do zasady 48-godzinnego tygodnia pracy, a nie w odniesieniu do pozostałych zasad regulujących czas pracy.

Jeśli pracownicy są zatrudnieni w sektorze usług transportu kolejowego, powietrznego, drogowego lub wodnego pasażerów lub towarów, pracodawca musi przestrzegać specjalnych zasad dotyczących czasu pracy.