Comaitéirí trasteorann
Má tá tú ag obair i mBallstát amháin den Aontas ach má tá cónaí ort i mBallstát eile agus má fhilleann tú ar an mBallstát sin gach lá, nó uair sa tseachtain ar a laghad, glactar leat mar chomaitéir trasteorann faoi dhlí an Aontais (ar a dtugtar oibrí trasteorann nó oibrí teorann uaireanta).
Déan cinnte go seiceálann tú an méid seo a leanas:
- an tionchar a bhaineann le bheith ag obair i mBallstát amháin den Aontas agus cónaí a bheith ort i mBallstát eile ar do shlándáil shóisialta:
- an áit a mbeidh ort cánacha a íoc le linn duit a bheith thar lear
Féach freisin:
Do cheart chun cónaí i mBallstát eile den Aontas
Carr a chlárú do chomaitéirí trasteorann
Ceadúnas tiomána a mhalartú agus aitheantas a fháil dó san Aontas
Cén Ballstát a bhfuil feidhm ag a dhlíthe?
Sa saol laethúil, tá tú faoi réir dhlíthe an dá thír.
Clúdaíonn na dlíthe sa Bhallstát ina n-oibríonn tú an méid seo a leanas:
- fostaíocht agus cánacha ioncaim
- an chuid is mó de chearta slándála sóisialta
Clúdaíonn na dlíthe sa Bhallstát ina bhfuil cónaí ort an méid seo a leanas:
- cánacha maoine agus an chuid is mó de chánacha eile
- foirmiúlachtaí cónaithe
Scéal samplach
Déan cinnte nach gcailleann tú amach i gcás inar oibrigh tú i dtír eile
D’oibrigh Evelien ón Ísiltír mar chomaitéir trasteorann sa Ghearmáin ar feadh 10 mbliana. Le linn an ama sin, chuir sí tús le pinsean príobháideach Gearmánach agus fuair sí bónas coigiltis-pinsin ó údaráis na Gearmáine.
Nuair a chuaigh sí ar scor, d’iarr údaráis na Gearmáine uirthi gach bónas coigiltis-pinsin a íocadh léi le 10 mbliana anuas a íoc ar ais. Dúirt siad go raibh uirthi é sin a dhéanamh toisc gur stop sí de chánacha a íoc sa Ghearmáin. Ach a luaithe a stop Evelien de bheith ag obair sa Ghearmáin, bhí uirthi cánacha a íoc ina tír chónaithe, an Ísiltír.
Thug Evelien an t-ábhar seo chuig cúirteanna na Gearmáine. Mar chomaitéir trasteorann, d’aontaigh siad go raibh sí i dteideal an bhónais, a áirítear mar shochar forlíontach. Ní raibh ar Evelien an bónas a íoc ar ais.
Má dhiúltaítear sochar forlíontach duit a thugtar d’oibrithe sa tír ina bhfuil tú ag obair, déan teagmháil le comhairleoir fostaíochta Eorpach nó lenár seirbhísí eolais agus cúnaimh.
Scéal samplach
Sochair a bhfuil tú i dteideal iad a fháil sa tír ina bhfuil tú ag obair
Tá cónaí ar Rosita san Iodáil lena fear céile agus a triúr páistí ach tá sí ag obair sa Fhrainc. Déanann sí iarratas ar phas traenach lascainithe do theaghlaigh mhóra ach diúltaíodh dó toisc nach bhfuil sí féin ná a leanaí ina gcónaí sa Fhrainc.
Ba cheart do Rosita an pas a éileamh agus, más gá, cabhair a lorg ó sheirbhísí cúnaimh éagsúla an Aontais. Tá oibrithe uile an Aontais a bhfuil teaghlaigh mhóra acu (triúr leanaí nó níos mó in go leor tíortha) i dteideal taisteal traenach níos saoire sa tír ina n-oibríonn siad ón lá a dtosaíonn siad ag obair — má tá lascainí den sórt sin ar fáil do náisiúnaigh na tíre sin.
Cuntas bainc le haghaidh íocaíochtaí tuarastail
B‘fhéidir go mbeadh d’fhostóir ag iarraidh ort cuntas bainc a oscailt i do thír fostaíochta chun do thuarastal a íoc. Mar sin féin, má íoctar do thuarastal in euro, tá oibleagáid dhlíthiúil ar d’fhostóir é a thaisceadh i do rogha cuntais, fad is atá sé laistigh den Aontas.
Is féidir leat do thuarastal a fháil in aon chuntas bainc atá bunaithe san Aontas trí do IBAN a úsáid, agus ní féidir leis an táille aistrithe a bheith níos mó ná an táille a ghearrtar ar aistrithe intíre.