Εκτός από το ότι αποτελούν βασικό τομέα της οικονομίας, οι μεταφορές συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στην οικονομία (4,8% — ή 548 δισ. ευρώ — σε ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στο σύνολο των 28 χωρών της ΕΕ) και εξασφαλίζουν πάνω από 11 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να αναπτύξει και να προωθήσει αποτελεσματικές, σίγουρες, ασφαλείς και βιώσιμες πολιτικές μεταφορών ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια ανταγωνιστική βιομηχανία που συμβάλλει στην απασχόληση και την ευημερία.

Μεγάλες προκλήσεις για τις ευρωπαϊκές μεταφορές

Καθώς η κινητικότητα αυξάνεται στις κοινωνίες του σήμερα, η πολιτική της ΕΕ έχει ως στόχο να βοηθήσει τα συστήματα μεταφορών να ανταποκριθούν στις παρακάτω μείζονες προκλήσεις:

• κυκλοφοριακή συμφόρηση: αφορά τόσο τις οδικές όσο και τις αεροπορικές μεταφορές. Κοστίζει στην Ευρώπη περίπου το 1% του ετήσιου ΑΕΠ της, ενώ τόσο οι εμπορευματικές μεταφορές όσο και οι μεταφορές επιβατών αναμένεται να αυξηθούν στο μέλλον·
• εξάρτηση από το πετρέλαιο: παρά τις βελτιώσεις όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, ο τομέας των μεταφορών εξακολουθεί να καλύπτει το 96% των ενεργειακών αναγκών του από το πετρέλαιο. Το πετρέλαιο θα είναι όλο και πιο δυσεύρετο στο μέλλον, και μάλιστα θα προέρχεται όλο και περισσότερο από ασταθείς περιοχές του κόσμου. Μέχρι το 2050, η τιμή του προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2005·
• εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου: μέχρι το 2050, η ΕΕ πρέπει να μειώσει τις εκπομπές του τομέα των μεταφορών κατά 60% - σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 - ώστε να περιοριστεί μόνο σε 2ºC η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη·
• υποδομές: έχουν αναπτυχθεί άνισα στις χώρες της ΕΕ·
• ανταγωνισμός: ο τομέας των μεταφορών στην ΕΕ αντιμετωπίζει ολοένα αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές μεταφορών άλλων περιοχών του κόσμου.

Στατιστικές σχετικά με τις μεταφορές: Πίνακας αποτελεσμάτων για τις μεταφορές, Γραφικά σχετικά με τις μεταφορές, και Οι μεταφορές της ΕΕ σε αριθμούς: στατιστικό φυλλάδιο.

Τι έχει πετύχει η ΕΕ στον τομέα των μεταφορών:

Χάρη στην πολιτική της ΕΕ, την τελευταία εικοσαετία σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στον τομέα των μεταφορών στην Ευρώπη, που οδήγησε σε:

• ασφαλέστερες αεροπορικές, θαλάσσιες και χερσαίες μεταφορές
• αξιοπρεπή ωράρια για όσους εργάζονται στον τομέα των μεταφορών
• περισσότερες επιλογές για τους ταξιδιώτες και τις επιχειρήσεις
• λιγότερη ρύπανση
• τεχνολογική πρόοδο για καθαρότερες μεταφορές.

Μεγαλύτερος ανταγωνισμός

Οδικές μεταφορές: τα φορτηγά μπορούν πλέον να εκτελούν μεταφορές σε χώρες εκτός της χώρας ταξινόμησής τους, ώστε να μειωθούν οι περιπτώσεις που επιστρέφουν άδεια. Αυτή η νέα ευελιξία ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, βελτιώνει την ποιότητα των μεταφορών εμπορευμάτων και επιβατών, μειώνει το κόστος και εξορθολογίζει τη χρήση των οχημάτων, συμβάλλοντας στη μείωση της ρύπανσης. Επίσης, η εφαρμογή ομοιόμορφων τεχνικών προδιαγραφών βελτίωσε τα επίπεδα ασφάλειας.

Αεροπορικές μεταφορές: τα αεροπορικά ταξίδια έχουν γίνει ευκολότερα και φτηνότερα, με νέες αεροπορικές εταιρείες, περισσότερα δρομολόγια και εκατοντάδες γραμμές να συνδέουν πάμπολλα αεροδρόμια σε όλη την Ευρώπη. Ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός της ΕΕ θα συμβάλει στη συνέχιση αυτής της τάσης. Οι συμφωνίες «Ανοικτοί ουρανοί» δίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους αερομεταφορείς της ΕΕ να πετούν από οποιονδήποτε αερολιμένα της ΕΕ σε οποιονδήποτε προορισμό σε άλλη χώρα. Τέτοιες συμφωνίες έχουν επίσης υπογραφεί με τις ΗΠΑ, τον Καναδά, το Ισραήλ, τις χώρες των Βαλκανίων, το Μαρόκο, την Ιορδανία, τη Γεωργία και τη Μολδαβία, και σύντομα θα υπάρξουν και άλλες. Δείτε την κατάσταση των σχέσεων στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών, ανά χώρα.

Σιδηροδρομικές μεταφορές: κάθε σιδηροδρομική εταιρεία που διαθέτει άδεια μπορεί τώρα να παρέχει υπηρεσίες οπουδήποτε στην ΕΕ. Το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να εξοικονομούν οι ταξιδιώτες χρόνο και χρήμα. Σύντομα θα ακολουθήσουν και άλλες βελτιώσεις.

Θαλάσσιες μεταφορές: το 75% των εμπορικών συναλλαγών της Ευρώπης με τρίτες χώρες και το 40% των εμπορευματικών συναλλαγών εντός της Ευρώπης πραγματοποιούνται δια θαλάσσης, ενώ παράλληλα, κάθε χρόνο, περίπου 400 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη χρησιμοποιούν πλωτά μεταφορικά μέσα. Το άνοιγμα της αγοράς θαλάσσιων μεταφορών έδωσε στις ναυτιλιακές εταιρείες τη δυνατότητα να παρέχουν ελεύθερα τις υπηρεσίες τους και σε χώρες άλλες από τη χώρα προέλευσής τους. Το 2014, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν να προωθήσουν μέχρι το 2025 την ανάπτυξη ενός κεντρικού δικτύου σταθμών ανεφοδιασμού σε υγροποιημένο φυσικό αέριο στους κυριότερους θαλάσσιες λιμένες που αποτελούν το διευρωπαϊκό δίκτυο, καθώς και εγκαταστάσεων ηλεκτροδότησης από ξηράς. 

Δικαιώματα των επιβατών

Οι επιβάτες στην ΕΕ προστατεύονται μέσω των πλέον εκτεταμένων δικαιωμάτων επιβατών στον κόσμο, τα οποία καλύπτουν όλα τα μέσα μεταφοράς: αεροσκάφη, τρένα, πλοία, λεωφορεία και πούλμαν

Εφαρμογή για τα δικαιώματα των επιβατών στην ΕΕ

Ασφαλή ταξίδια

• Ο αριθμός των θανάτων στην Ευρώπη από τροχαία μειώθηκε στο μισό μεταξύ 1992 και 2010 (από 70.000 σε 31.000). Μεταξύ 2010 και 2013, ο αριθμός αυτός μειώθηκε περαιτέρω κατά 17%. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ βρίσκεται κοντά στην επίτευξη του στόχου της για επιπλέον μείωση κατά 50% των θανατηφόρων τροχαίων μέχρι το 2020.
• Οι μη ασφαλείς αεροπορικές εταιρείες απαγορεύεται να πετούν στην Ευρώπη.
• Αυστηρότεροι κανόνες για την ασφάλεια στη θάλασσα προβλέπουν μεταξύ άλλων αυστηρότερες επιθεωρήσεις των πλοίων, ποινές για τη ρύπανση που προκαλείται λόγω σοβαρής αμέλειας, και ταχύτερη σταδιακή κατάργηση των δεξαμενόπλοιων μονού κύτους.
• Η ΕΕ εφαρμόζει πρότυπα ασφάλειας και προστασίας και χρηματοδοτεί μόνο τα νέα έργα υποδομών που πληρούν τα πρότυπα αυτά.
• Η ΕΕ συνεργάζεται με οργανισμούς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ) και ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (ΔΝΟ) για την προώθηση των προτύπων ασφάλειας και προστασίας παγκοσμίως.

Έξυπνα & βιώσιμα

Η ΕΕ στηρίζει την έρευνα και την καινοτομία καθώς και την αποτελεσματική ανάπτυξη νέων, πράσινων τεχνολογιών στον τομέα των μεταφορών.

Για παράδειγμα, νέοι κανόνες υποχρεώνουν τις χώρες της ΕΕ να προωθούν τις καθαρές τεχνολογίες (αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν ως καύσιμο ηλεκτρικό ρεύμα/ υδρογόνο, φορτηγά οχήματα/φορτηγίδες/πλοία που κινούνται με αέριο) δημιουργώντας έναν ελάχιστο αριθμό πρατηρίων επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού.

Υποδομές και χρηματοδότηση

Από τον Ιανουάριο του 2014, η ΕΕ διαθέτει μια νέα πολιτική για τις υποδομές μεταφορών ώστε να συνδεθεί η ευρωπαϊκή ήπειρος από την ανατολή μέχρι τη δύση, από τον βορρά μέχρι τον νότο. Η πολιτική αυτή αποσκοπεί στην κάλυψη των κενών μεταξύ των εθνικών δικτύων μεταφορών, στην εξάλειψη των σημείων συμφόρησης που εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς και στην αντιμετώπιση των τεχνικών εμποδίων, όπως των μη συμβατών προτύπων για τις σιδηροδρομικές μεταφορές.

Χρηματοδοτούμενη από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», με προϋπολογισμό 26 δισ. ευρώ μέχρι το 2020, η πολιτική θα ενταχθεί επίσης στο τριετές επενδυτικό σχέδιο της Επιτροπής, που προορίζεται να ελευθερώσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις τουλάχιστον 315 δισ. ευρώ μέχρι το 2017.