Pakiet spójności drogą do naprawy gospodarki. Wkład Polityki Spójności w europejski plan naprawy gospodarczej – przegląd w formie pytań i odpowiedzi

Jaką rolę w planie naprawy odgrywa Polityka Spójności?

Na Politykę Spójności przeznaczana jest ponad jedna trzecia budżetu UE: Ogólna suma 347 mld euro zostanie zainwestowana w około dwa miliony współfinansowanych projektów realizowanych przez regiony i państwa członkowskie w całej UE w latach 2007-2013. Nakłady te stanowią pewne źródło finansowania w rzeczywistych warunkach gospodarki, pozwalające stawić czoła wyzwaniom, jakie czekają nas w dłuższej perspektywie. Środki te skoncentrowane są na tworzeniu trwałych miejsc pracy i napędzaniu trwałego wzrostu gospodarczego poprzez wspieranie priorytetów strategii lizbońskiej, takich jak: nowoczesne sieci infrastruktury, dostęp do sieci szerokopasmowych, wspomaganie małych przedsiębiorstw, innowacje, środowisko, zasoby ludzkie i szkolenia.
Na wkład polityki spójności w pakiet naprawczy przygotowywany przez Komisję składa się cały wachlarz środków i inicjatyw, nie tylko prawodawczych. Głównym celem jest przyspieszenie płatności otrzymywanych przez państwa członkowskie oraz usprawnienie dostępu do funduszy strukturalnych, co pozwoli na przyspieszenie wdrażania projektów w terenie, jednocześnie wzbudzając zaufanie i dynamizując gospodarkę europejską.

Jakiego rzędu płatności zaliczkowe wpłynęły już do państw członkowskich?

W latach 2007-2008 państwa członkowskie otrzymały 5% całkowitych przydziałów z funduszy strukturalnych za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). W odniesieniu do Funduszu Spójności: Hiszpania, Portugalia i Grecja otrzymały w 2007 r. zaliczki sięgające 2%, a w 2008 r. kolejne 3%. W roku 2007 państwa członkowskie należące do unijnej dwunastki przyjęły 2,5%, a w roku 2008 – 4%.

Prefinansowanie przez Komisję			Wartość względna	Wartość bezwzględna (w mld euro)
	2007	2008	2007-2008	2007-2008
Fundusze strukturalne
UE-15	2%	3%	5%	7,60
UE-12	2%	3%	5%	5,7
Współpraca transgraniczna w UE	2%	3%	5%	0,39
Fundusz Spójności
Trzy kraje UE-15	2%	3%	5%	0,51
UE-12	2,5%	4%	6,5%	3,8
Razem				18,0

Plan naprawy przewiduje dodatkowe zaliczki w roku 2009. Ile mają one wynieść?

Komisja wystąpiła z propozycjami zmian w rozporządzeniach ogólnych dotyczących EFRR, EFS oraz funduszu spójności w celu dopuszczenia następujących dodatkowych płatności zaliczkowych:

W odniesieniu do funduszy strukturalnych państwa UE-12 otrzymają dalsze 2% w 2009 r., to jest 2,3 mld euro (oprócz przewidzianych już wcześniej 2% zaliczek), a kraje UE-15 uzyskają 2,5%, to jest 3,8 mld euro. W 2009 r. programy realizowane w ramach współpracy transgranicznej otrzymają również tytułem zaliczki dodatkowe 2%, wynoszącej około 155 mln euro.
W finansowaniu funduszu spójności nie przewiduje się zmian: W 2009 r. Hiszpania, Grecja i Portugalia otrzymają zaliczkę w wysokości 2,5%, a państwa członkowskie UE-12 – 4%.

Ogółem, w granicach uzgodnionej kwoty przysługującej każdemu z państw członkowskich, w ramach tych środków, 27 państw otrzyma dodatkowy zastrzyk finansowy sięgający 6,25 mld euro.

Prefinansowanie przez Komisję w 2009 r.	Poziom zaliczek w 2009 r. przed planem naprawczym w mld euro (% ogólnej kwoty)	Poziom zaliczek w 2009 r. dodanych przez plan naprawczy w mld euro (% ogólnej kwoty)	Łączna suma zaliczek w 2009 r. w mld euro
Fundusze strukturalne
UE-15	0	3,80 (2,5%)	3,80
UE-12	2,29 (2%)	2,29 (2%)	4,58
Współpraca transgraniczna w UE	0,08 (2%)	0,16 (2%)	0,24
Fundusz Spójności
Trzy kraje UE-15	0,26 (2,5%)	0	0,26
UE-12	2,37 (4%)	0	2,37
Razem	5,0	6,25	11,25

Kiedy nowe zaliczki zostaną wypłacone?

W roku 2009 zaliczki będą wypłacane natychmiast po przyjęciu zmienionego rozporządzenia, to znaczy zazwyczaj w ciągu 30 dni od daty przyjęcia rozporządzenia.

Jak system płatności spójnościowych działa w praktyce?

Komisja dokonuje płatności w trzech etapach:

prefinansowanie (płatności zaliczkowe)
płatności okresowe
płatność salda końcowego

Zgodnie z decyzją Komisji dotyczącą programu operacyjnego kwota prefinansowana została przeznaczona na lata 2007-2013. Wypłacana będzie w ratach o wartościach określonych w tabelach powyżej. Płatności okresowych dokonuje się na podstawie udokumentowanego potwierdzenia poniesionych wydatków przesłanego Komisji przez państwa członkowskie.

W jaki sposób państwa członkowskie mają uzupełnić nakłady na politykę spójności otrzymywane z Brukseli, kiedy ich własne budżety są nadwyrężone?

Celem zaliczek jest doraźne zapewnienie płynności finansowej w początkowej fazie okresu programowania, aby ułatwić przekazywanie środków ostatecznym beneficjentom projektów. Państwa członkowskie zobowiązane są do respektowania minimalnych stóp współfinansowania ze środków krajowych ustalonych stosownymi rozporządzeniami (wskaźniki dla poszczególnych programów mieszczą się w przedziale od 15 do 50%), ale system ten jest elastyczny. Państwa członkowskie mogą różnicować wysokość wkładu wspólnotowego i krajowego w przypadku poszczególnych projektów w ramach danego programu: Przykładowo niektóre działania mogą być finansowane w 100% z funduszy strukturalnych w roku 2009, o ile są one zrównoważone działaniami sfinansowanymi z budżetów krajowych przed końcem okresu programowania.

Jakie inne zmiany w prawodawstwie wchodzą w grę?

Komisja proponowała kolejne zmiany w prawodawstwie, których głównym celem jest przyspieszenie wykonania projektów w terenie. W szczególności cele zmian są następujące:

przyspieszenie wykonania dużych projektów dzięki zatwierdzaniu wniosków o dokonanie płatności jeszcze przed formalnym zatwierdzeniem projektu przez Komisję,
uproszczenie zasad kwalifikowalności dla umożliwienia wypłat ryczałtowych obejmujących określone koszty ogólne (np. koszty sprzątania i ochrony budynków w kompleksach przemysłowo-biurowych), pociągające za sobą konieczność zmian w art. 56 rozporządzenia ogólnego w sprawie funduszy strukturalnych;
uproszczenie obsługi zaliczek wypłaconych beneficjentom w postaci pomocy państwa: w praktyce oznacza to, że zaliczki w postaci pomocy państwa wypłacane beneficjentom mogą sięgać 100% pomocy, przy zachowaniu pozostałych warunków.

Wszelkie zmiany legislacyjne muszą przed wprowadzeniem w życie uzyskać zgodę Rady.

Na jakie wsparcie ze strony Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) lub innych instytucji finansowych mogą liczyć państwa członkowskie, obawiające się wyschnięcia źródeł finansowania projektów?

Wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, EBI, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Kreditanstalt für Wiederaufbau Bank pod nazwą JASPERS (Joint Assistance in Supporting Projects in European Regions – wspólna inicjatywa wsparcia projektów w regionach europejskich) ma na celu wsparcie państw członkowskich oraz regionów w przygotowaniu dużych projektów, których łączny koszt przekracza 25 mln euro (w dziedzinie ochrony środowiska) lub 50 mln (w pozostałych dziedzinach). Wolą Komisji i jej partnerów jest znaczące rozszerzenie możliwości korzystania z pomocy JASPERS dzięki zwiększeniu o 25% personelu wsparcia technicznego, począwszy od 2009 r. W efekcie oczekuje się, że do dyspozycji państw członkowskich będzie ponad 70 specjalistów (dotychczas – 58 osób), wspomagających je w technicznym przygotowaniu dużych projektów w celu przyspieszenia ich realizacji.

Czy Komisja zachęca państwa członkowskie do rewizji priorytetów inwestycji spójnościowych w świetle aktualnej, niestabilnej sytuacji gospodarczej?

Komisja Europejska zachęca państwa członkowskie do zbadania możliwości zmiany obranych priorytetów i celów, w celu przyspieszenia inwestycji w dziedzinach o największym potencjale wzrostu. Może wchodzić w grę skoncentrowanie uwagi na działaniach służących efektywności energetycznej, w tym również na budownictwie mieszkalnym oraz zwiększeniu pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw, które są główną siłą napędową wzrostu gospodarki europejskiej. Z tego względu Komisja zamierza ściśle współpracować z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI) i pozostałymi partnerami w celu przyspieszenia i rozszerzenia obecnie istniejących regulacji prawnych w dziedzinie usług inżynierii finansowej dla małych i średnich przedsiębiorstw w ramach inicjatywy JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises - Wspólnych europejskich zasobów dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw). Co więcej, z początkiem przyszłego roku Komisja wraz z EFI, EBI i wszystkimi państwami członkowskimi zamierza zainicjować dwie wyspecjalizowane platformy służące nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów dla potrzeb wymiany wiedzy, wskazówek i najlepszych wzorów.

Komisja proponuje również państwom członkowskim współpracę nad usprawnieniem rezultatów i uproszczeniem treści programów w celu przyspieszenia ich realizacji.

[ ]

Side Bar