Consumenten: Nieuwe EU-voorschriften tegen misleidende reclame en agressieve verkooppraktijken

Vandaag, 12 december 2007 en precies twee weken voor Kerstmis, worden in de hele EU radicale nieuwe voorschriften van kracht om misleidende reclame en agressieve verkooppraktijken aan te pakken – waaronder een verbod op zogenaamde "gratis" aanbiedingen en een verbod op zeurterreur (kinderen er via internet rechtstreeks toe aanzetten hun ouders over te halen een bepaald product te kopen). Deze beperkingen maken deel uit van een lange zwarte lijst van praktijken die bij de nieuwe richtlijn oneerlijke handelspraktijken verboden zijn. De lijst bevat met name twaalf van de meest misleidende praktijken, van lokkertjes en piramidesystemen tot advertorials en bedrieglijke beweringen dat een product een geneeskrachtige werking heeft. De richtlijn oneerlijke handelspraktijken scherpt de bestaande EU-normen inzake misleidende reclame flink aan en bevat nieuwe EU-normen tegen agressieve handelspraktijken – waaronder intimidatie, dwang en ongepaste beïnvloeding. De richtlijn moet het vertrouwen van de consument en het bedrijfsleven in de interne markt versterken zodat de burgers ten volle kunnen profiteren van de mogelijkheid om over de grens te kopen. Tot dusverre hebben pas veertien lidstaten de richtlijn omgezet. De Commissie heeft procedures ingeleid tegen de lidstaten die nog geen nationale voorschriften hebben goedgekeurd.

"Oneerlijke praktijken duperen de consument en verstoren de concurrentie", aldus Meglena Kuneva, commissaris voor consumentenbescherming. "Op de interne markt is geen plaats voor handelaars die mensen onder druk zetten, intimideren of misleiden, vooral niet rond Kerstmis, de tijd van het jaar waarin de meeste inkopen worden gedaan. Daarom geeft Europa het voorbeeld; deze voorschriften inzake misleidende en gedwongen verkoop behoren tot de strengste ter wereld."

De nieuwe voorschriften

De nieuwe richtlijn bevat vier hoofdonderdelen:

Een verreikende algemene bepaling die oneerlijke en daarom verboden praktijken definieert;
Een gedetailleerde definitie van misleidende praktijken (handelingen en omissies) en agressieve praktijken, de twee voornaamste vormen van oneerlijke handelspraktijken;
Garanties in de vorm van bepalingen die moeten voorkomen dat van kwetsbare consumenten wordt geprofiteerd;
Een gedetailleerde zwarte lijst van praktijken die onder alle omstandigheden verboden zijn.

De twaalf meest misleidende praktijken

De zwarte lijst bevat meer dan dertig handelspraktijken die onder alle omstandigheden als oneerlijk worden beschouwd. Twaalf daarvan duperen de consument het meest:

1. Lokkertjes: de consument verlokken tot kopen door reclame te maken voor een product tegen een zeer lage prijs zonder dat daarvan een redelijke voorraad aanwezig is.
2. Zogenaamde "gratis" aanbiedingen: een product als "gratis", "voor niets", "kosteloos" en dergelijke omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te halen dan wel dit te laten bezorgen.
3. Kinderen er rechtstreeks toe aanzetten om geadverteerde producten te kopen ("Koop het boek nu") of om hun ouders of andere volwassenen ertoe over te halen die producten voor hen te kopen ("Er is een nieuwe video 'Alice en het toverboek' van Fondi uit – vraag je moeder die bij de tijdschriftenhandel te kopen.") Kinderen rechtstreeks aanzetten tot het kopen van een product was op televisie al verboden; de zwarte lijst breidt dit verbod uit tot alle media, met name internet.
4. Bedrieglijk beweren dat een product een geneeskrachtige werking heeft, bijvoorbeeld in het geval van allergieën, haarverlies en overgewicht.
5. Advertorials: redactionele inhoud in de media, waarvoor de handelaar heeft betaald, gebruiken om reclame te maken voor een product, zonder dat dit duidelijk wordt uit de inhoud.
6. Piramidesystemen: een piramidesysteem waarbij de consument tegen betaling kans maakt op een vergoeding die eerder voortkomt uit het aanbrengen van nieuwe consumenten in het systeem dan uit de verkoop of het verbruik van goederen.
7. Prijzen: de bedrieglijke indruk wekken dat de consument een prijs heeft gewonnen als er in feite geen sprake is van een prijs, of als het ondernemen van stappen om in aanmerking te kunnen komen voor de prijs afhankelijk is van de betaling van een bedrag door de consument of indien daaraan voor hem kosten zijn verbonden.
8. Misleidende voorstelling van de rechten van de consument: wettelijke rechten van consumenten voorstellen als een onderscheidend kenmerk van het aanbod van de handelaar.
9. Beperkte aanbiedingen: bedrieglijk beweren dat het product slechts gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar zal zijn om de consument onvoldoende tijd te geven een geïnformeerd besluit te nemen.
10. Taal van de klantendienst: beloven de consumenten een klantendienst te verschaffen en deze dienst vervolgens enkel beschikbaar stellen in een andere taal zonder dit duidelijk aan de consument te laten weten alvorens deze zich tot de transactie verbindt.
11. Niet-gevraagde leveringen: vragen om onmiddellijke dan wel uitgestelde betaling of om terugzending of bewaring van producten die de handelaar heeft geleverd, maar waar de consument niet om heeft gevraagd.
12. Europese garantie: op bedrieglijke wijze de indruk wekken dat voor een bepaald product service na verkoop beschikbaar is in een andere lidstaat dan die waar het product wordt verkocht.

"Gratis" moet ook echt gratis zijn – een concreet voorbeeld

In september 2007 vroeg de heer Folcini uit Italië een nieuw e-mailadres aan. Onder aan de internetpagina bemerkte hij een kadertje met de vermelding "Vijf gratis berichten per dag". Hij klikte daarop en kwam op een andere pagina met de vermelding "VIJF GRATIS BERICHTEN PER DAG". Hij volgde de instructies en een tweede tekst vertelde hem dat hij was aangemeld en dat de dienst drie euro per week kostte. Hij ging terug om te controleren en inderdaad: in kleine lettertjes stond op de site dat voor deze dienst betaald moest worden.
Zie voor meer informatie:
http://ec.europa.eu/consumers/rights/index_en.htm

http://ec.europa.eu/consumers/cons_int/safe_shop/fair_bus_pract/ucp_en.pdf

Side Bar