Ειδικό πρόγραμμα «Άνθρωποι»

Σκοπός αυτού του ειδικού προγράμματος είναι να βελτιωθεί η θέση των ερευνητών στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας από ποιοτική και από ποσοτική άποψη. Για την επίτευξή του θα αναληφθούν διάφορες δράσεις, το πλήρες περιεχόμενο των οποίων παρουσιάζεται στο παρόν κείμενο (στόχοι, χαρακτηριστικά, πεδία δραστηριοτήτων κ.λπ.).

ΠΡΑΞΗ

Απόφαση 2006/973/ΕΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με ειδικό πρόγραμμα «Άνθρωποι», με το οποίο τίθεται σε εφαρμογή το έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο δραστηριοτήτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (2007-2013).

ΣΥΝΟΨΗ

Το ειδικό πρόγραμμα «Άνθρωποι» έχει ως βασικό σκοπό τη βελτίωση, από ποσοτική και ποιοτική άποψη, των επαγγελματικών προοπτικών των ερευνητών στην Ευρώπη. Με άλλα λόγια, πρόκειται για προσαρμογή της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ερευνητών για επιμόρφωση, κινητικότητα και εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους και, με τον τρόπο αυτόν, να τους παράσχει κίνητρα για να οικοδομήσουν το μέλλον τους στην Ευρώπη.

Το πρόγραμμα κινητοποιεί σημαντικούς δημοσιονομικούς πόρους και βασίζεται στην πείρα που αποκτήθηκε με τις δράσεις «Marie Curie».

Πιο συγκεκριμένα, δίδεται βαρύτητα στις ακόλουθες τρεις πτυχές:

• τη δημιουργία διαρθρωτικών πλεονεκτημάτων και αποτελεσμάτων, όπως, παραδείγματος χάριν, την καθιέρωση της συγχρηματοδότησης των περιφερειακών, εθνικών και διεθνών προγραμμάτων·
• τη βελτίωση των όρων επιμόρφωσης και εξέλιξης της σταδιοδρομίας στον ιδιωτικό τομέα (μεγαλύτερη συμμετοχή των επιχειρήσεων, καθώς και ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και ακαδημαϊκού χώρου)·
• την ενίσχυση της διεθνούς διάστασης.

Όσον αφορά τον προϋπολογισμό, το ποσό που κρίνεται αναγκαίο για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος ανέρχεται σε 4.750 εκατ. EUR, για την περίοδο από 1ης Ιανουαρίου 2007 έως 31 Δεκεμβρίου 2013.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ο συνολικός στόχος του ειδικού προγράμματος είναι να αναβαθμιστεί, ποιοτικά και ποσοτικά, το ανθρώπινο δυναμικό στον τομέα της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, πρέπει να αναληφθούν διάφορες πρωτοβουλίες:

• να τονωθεί η κλίση προς το επάγγελμα του ερευνητή·
• να ενθαρρυνθούν οι Ευρωπαίοι ερευνητές να παραμείνουν στην Ευρώπη·
• να προσελκυσθούν στην Ευρώπη οι ερευνητές από τρίτες χώρες·
• να βελτιωθεί ο μερισμός της γνώσης μεταξύ χωρών, τομέων, οργανισμών και επιστημονικών κλάδων·
• να ενισχυθεί η συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη.

Το εν λόγω ειδικό πρόγραμμα αντιπροσωπεύει προστιθέμενη αξία από πολλές απόψεις. Πρώτα απ’ όλα, θα βελτιώσει αναμφισβήτητα την κινητικότητα των ερευνητών, τόσο σε διατομεακό όσο και διακρατικό επίπεδο. Θα έχει επίσης διαρθρωτικά αποτελέσματα όσον αφορά:

• την οργάνωση, την επίδοση και την ποιότητα της κατάρτισης των ερευνητών,
• την εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους,
• τον μερισμό της γνώσης μεταξύ διαφόρων τομέων και ερευνητικών φορέων· και
• τη συμμετοχή των γυναικών.

Η υλοποίηση του έβδομου προγράμματος-πλαισίου, όπως και των διαφόρων ειδικών προγραμμάτων και όλων των ερευνητικών δραστηριοτήτων που απορρέουν από αυτό, θα έχει ως γνώμονα την τήρηση των θεμελιωδών δεοντολογικών αρχών, όπως και τη συνεκτίμηση των κοινωνικών, νομικών, κοινωνικοοικονομικών και πολιτιστικών πτυχών και των ζητημάτων ισότητας των φύλων.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Για την υλοποίηση των διαφόρων στόχων του ειδικού προγράμματος θα τεθεί σε εφαρμογή μια ολόκληρη σειρά δράσεων «Marie Curie», με σκοπό την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και της επάρκειας των ερευνητών σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους. Δίδοντας έμφαση στην κινητικότητα (διακρατική και διατομεακή), την αναγνώριση της πείρας που αποκτήθηκε σε διαφορετικούς τομείς και διάφορες χώρες, καθώς και τη βελτιστοποίηση των όρων εργασίας, οι δράσεις αυτές θα αφορούν ειδικότερα:

• την αρχική κατάρτιση των ερευνητών·
• τη διά βίου κατάρτιση, καθώς και την επαγγελματική εξέλιξη·
• τις εταιρικές σχέσεις και τις διόδους επικοινωνίας μεταξύ των επιχειρήσεων και του ακαδημαϊκού χώρου·
• τη διεθνή διάσταση.

Στο πρόγραμμα προβλέπονται επίσης ειδικότερες δράσεις, όπως συνοδευτικά μέτρα, μέτρα προώθησης (π.χ. βραβείο «Marie Curie») και μέτρα υποστήριξης.

Αρχική κατάρτιση των ερευνητών

Η αρχική κατάρτιση των ερευνητών καλύπτει εν γένει τα πρώτα τέσσερα χρόνια της σταδιοδρομίας τους, στα οποία μπορεί να προστεθεί (εάν χρειαστεί) ένα επιπλέον έτος.

Στο πεδίο αυτό, το πρόγραμμα αποσκοπεί ουσιαστικά στο άνοιγμα νέων επαγγελματικών προοπτικών για τους ερευνητές και επιδιώκει να ενισχύσει την ελκυστικότητα της επιστημονικής σταδιοδρομίας, με τη βελτιστοποίηση των διαρθρώσεων της επιμόρφωσης, τόσο στα κράτη μέλη όσο και στις συνδεδεμένες χώρες, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Η εν λόγω δράση προβλέπει ιδίως υποστήριξη για τη δημιουργία δικτύων οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επιμόρφωσης των ερευνητών και ανήκουν σε διάφορους τομείς. Τα δίκτυα αυτά θα στηριχθούν σε κοινά διεπιστημονικά προγράμματα επιμόρφωσης, με εστίαση κατά κύριο λόγο στην επιστημονική και τεχνολογική γνώση, αλλά επίσης και στις δεξιότητες και στην επάρκεια που άπτονται ποικίλων κλάδων, όπως η διαχείριση, τα οικονομικά, το δίκαιο, η επιχειρηματικότητα, οι δεοντολογικές πτυχές, η κοινοχρησία ή ακόμη οι κοινωνικές προεκτάσεις. Πιο συγκεκριμένα, η κοινοτική στήριξη μπορεί να παρέχεται για:

• την πρόσληψη πρωτόπειρων ερευνητών με σκοπό την κατάρτιση·
• τη δημιουργία, για πεπειραμένους ερευνητές, ακαδημαϊκών εδρών ή ισοδύναμων θέσεων διδασκαλίας·
• τη διοργάνωση κατάρτισης σύντομης διάρκειας (συνέδρια, θερινά σχολεία και μαθήματα εξειδικευμένης κατάρτισης κ.λπ.), ανοιχτές τόσο σε ασκούμενους του δικτύου όσο και σε ερευνητές εκτός του δικτύου.

Διά βίου κατάρτιση και επαγγελματική εξέλιξη

Η δράση απευθύνεται σε πεπειραμένους ερευνητές (οι οποίοι διαθέτουν τετραετή τουλάχιστον ερευνητική πείρα πλήρους απασχόλησης ή είναι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου). Αποσκοπεί κυρίως σε διεύρυνση της επάρκειάς τους με την απόκτηση πολυεπιστημονικών ή διεπιστημονικών δεξιοτήτων ή διατομεακών εμπειριών. Ο επιδιωκόμενος στόχος είναι διπλός:

• να δοθούν τα μέσα στους ερευνητές που επιθυμούν να κερδίσουν ή/και να βελτιώσουν μια πρωταγωνιστική ανεξάρτητη θέση·
• να υποστηριχθούν οι ερευνητές που επανακάμπτουν στην ερευνητική σταδιοδρομία έπειτα από κάποια διακοπή, ώστε να μπορούν να (επαν)εντάσσονται ταχέως στην επιστημονική σταδιοδρομία σε κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες, ακόμη και στη χώρα καταγωγής τους, ύστερα από μια εμπειρία κινητικότητας.

Για την υλοποίηση της δράσης θα χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω μέσα:

• υποστήριξη για ατομικές διακρατικές ενδοευρωπαϊκές υποτροφίες·
• συγχρηματοδότηση περιφερειακών, εθνικών ή διεθνών προγραμμάτων (οι υποψήφιοι για συγχρηματοδότηση πρέπει, κατ’ αρχήν, να έχουν κεντρικό ρόλο (στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα) στη δημιουργία υποδομής ανθρώπινων πόρων για έρευνα στους αντίστοιχους τομείς δραστηριοτήτων τους.

Εταιρικές σχέσεις και δίοδοι επικοινωνίας

Η δράση αυτή πρόκειται να δώσει ώθηση στη δημιουργία διόδων επικοινωνίας ανάμεσα σε δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς και ιδιωτικές εμπορικές επιχειρήσεις (κυρίως ΜΜΕ). Για την επίτευξη αυτού του στόχου, θα βασιστεί σε μακροπρόθεσμα προγράμματα συνεργασίας (διατομεακά και διακρατικά), τα οποία αναμένεται να δώσουν τη δυνατότητα να ενισχυθεί η κοινοχρησία της γνώσης και να βελτιωθεί επίσης η αμοιβαία κατανόηση του διαφορετικού πολιτισμικού περιβάλλοντος και των απαιτήσεων για δεξιότητες σε καθέναν από αυτούς τους τομείς δραστηριοτήτων.

Επικεντρωμένη στους ανθρώπινους πόρους, η κοινοτική στήριξη πρόκειται να διατεθεί σε διάφορα επίπεδα:

• αποσπάσεις προσωπικού μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στο εσωτερικό της εταιρικής σχέσης·
• προσωρινή υποδοχή ερευνητών οι οποίοι θα προσλαμβάνονται από πηγή εκτός της εταιρικής σχέσης·
• διοργάνωση εργαστηρίων και συνεδρίων·
• βοήθεια για την απόκτηση εξοπλισμού σχετικού με τη συμμετοχή τους στις πρωτοβουλίες συνεργασίας (ειδικό μέτρο μόνον για ΜΜΕ).

Διεθνής διάσταση

Η διεθνής διάσταση των ανθρώπινων πόρων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης στην Ευρώπη εμφανίζει δύο χωριστές πλευρές:

• την επαγγελματική εξέλιξη των ερευνητών από κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένες χώρες·
• τη διεθνή συνεργασία διαμέσου των ερευνητών.

Οι δράσεις που θα αναπτυχθούν σε αυτούς τους δύο τομείς θα υποστηριχθούν με διεθνείς υποτροφίες («εσωτερικού» και «εξωτερικού»), υποτροφίες, εταιρικές σχέσεις, ανταλλαγές, διοργάνωση εκδηλώσεων (συνεδρίων κ.λπ.), καθώς και με την καθιέρωση συστημάτων ανταλλαγής ορθών πρακτικών.

Πλαίσιο

Από το 1984, η ΕΕ αναπτύσσει πολιτική έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης βάσει πολυετών προγραμμάτων-πλαισίων. Το έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο είναι το δεύτερο μετά τη δρομολόγηση της στρατηγικής της Λισσαβόνας, το 2000, και αναμένεται να διαδραματίσει καίριο ρόλο για την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη κατά τα επόμενα έτη. Η Επιτροπή επιθυμεί να αναπτύξει το «τρίγωνο της γνώσης», αποτελούμενο από τις πολιτικές έρευνας, εκπαίδευσης και καινοτομίας, ώστε οι γνώσεις να τεθούν στην υπηρεσία μιας δυναμικής οικονομίας και της κοινωνικής και περιβαλλοντικής προόδου.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 29ης Απριλίου 2009 στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πλαίσιο του Έβδομου Ευρωπαϊκού Προγράμματος-Πλαισίου Έρευνας [COM(2009) 209 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη εφημερίδα]. Οι υποτροφίες "Μαρί Κιουρί" που προτείνονται από το πρόγραμμα "Άνθρωποι" παραμένουν πραγματικά ελκυστικές. Συμβάλλουν στην εξισορρόπηση της «κυκλοφορίας εγκεφάλων» σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο καθώς και στην δημιουργία υψηλής ποιότητας και μετακινούμενου ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού Ε&Α. Μία καλύτερη κοινοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται από τις υποτροφίες «Μαρί Κιουρί» στις βιομηχανίες και τις ΜΜΕ θα σήμαινε βελτίωση της χρήσης τους.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 26.05.2010