Προς μια ενιαία αγορά για τις επικουρικές συντάξεις

1) ΣΤΟΧΟΣ

Με προοπτική την ίδρυση της Ενιαίας Αγοράς για τις επικουρικές συντάξεις, στόχος είναι η βελτίωση των συστημάτων επικουρικών συντάξεων σε συνάρτηση με τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων σχετικά με το Πράσινο Βιβλίο (es de en fr)της 10ης Ιουνίου 1997 για τις επικουρικές συντάξεις. Στόχος είναι, επίσης, να δοθεί δυνατότητα στα συστήματα επικουρικών συντάξεων να εκμεταλλευθούν περισσότερο την ενιαία αγορά και το ευρώ.

2) ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Μαϊου 1999: Προς μια ενιαία αγορά για τις επικουρικές συντάξεις (αποτελέσματα των διαβουλεύσεων σχετικά με το Πράσινο Βιβλίο για τις επικουρικές συντάξεις στην Ενιαία Αγορά).

3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

Η διατήρηση υψηλού επιπέδου κοινωνικής προστασίας αποτελεί κοινό σκοπό για τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μια μόνιμη πρόκληση έγκειται στον έλεγχο του κόστους της προστασίας αυτής: πρέπει να συνεχίσει να διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή διαδραματίζοντας παράλληλα θετικό ρόλο για την οικονομική ανάπτυξη.

Οι συνταξιοδοτικές παροχές αποτελούν ουσιώδη συνιστώσα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα αντιπροσωπεύουν σχεδόν το μισό του συνόλου των δαπανών κοινωνικής προστασίας. Αντιπροσωπεύουν μεταξύ 9% και 15% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) των κρατών μελών, και το ποσοστό αυτό είναι πιθανό να αυξηθεί λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Τα συνταξιοδοτικά συστήματα βασίζονται συνήθως σε τρεις πυλώνες:

• ο πρώτος πυλώνας καλύπτει τα συστήματα που υπάγονται στην κοινωνική ασφάλιση·
• ο δεύτερος τα επαγγελματικά συστήματα·
• και ο τρίτος τα συνταξιοδοτικά προγράμματα που συνάπτονται σε προσωπικό επίπεδο.

Τα συστήματα του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα αποτελούν τα επικουρικά συστήματα: στόχος τους είναι συνεπώς η συμπλήρωση των δημοσίων συστημάτων.

Το Πράσινο Βιβλίο για τις επικουρικές συντάξεις στην Ενιαία Αγορά συγκέντρωσε εκατό περίπου απαντήσεις από ευρωπαϊκά όργανα, συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, και από τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τον χρηματοοικονομικό τομέα.

Η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη τις διαβουλεύσεις που προηγήθηκαν της κατάρτισης του Προγράμματος Δράσης για τις χρηματοπιστωτικές αγορές, της 11ης Μαϊου 1999, που ασχολείται και με το θέμα των συντάξεων [COM(99) 232 τελικό].

Μολονότι τα κράτη μέλη οργανώνουν τα ίδια τα συνταξιοδοτικά τους συστήματα, η Επιτροπή οφείλει να μεριμνά προκειμένου τα επικουρικά συστήματα να εκμεταλλεύονται την ελευθερία που εξασφαλίζεται από την ενιαία αγορά. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σήμερα.

Πράγματι:

• τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία συχνά λειτουργούν σύμφωνα με κανόνες επενδύσεων και διαχείρισης που, ενώ δεν βελτιώνουν την προστασία των δικαιούχων, εμποδίζουν τα ταμεία να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις κεφαλαιαγορές και το ευρώ για την ανακύκλωση των εισπραττόμενων εισφορών. Αυτό έχει ως συνέπεια να περιορίζονται οι αποδόσεις των επενδύσεων και, επομένως, να αυξάνεται το κόστος των παροχών·
• η επαγγελματική κινητικότητα εμποδίζεται από τη σημερινή οργάνωση των επικουρικών συστημάτων. Συχνά, τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα είναι δύσκολο να κατοχυρωθούν και κυρίως να μεταφερθούν από ένα κράτος μέλος σε ένα άλλο·
• η ελεύθερη παροχή υπηρεσιών δεν λειτουργεί στην πράξη, στον τομέα των επικουρικών συντάξεων, λόγω των διαφορών μεταξύ των φορολογικών συστημάτων.

Η Επιτροπή κατά συνέπεια επιθυμεί τη θέσπιση ενός κοινοτικού πλαισίου για τις επικουρικές συντάξεις, το οποίο θα διαρθρώνεται γύρω από τρεις άξονες:

- Έγκριση μιας πρότασης οδηγίας σχετικά με τους εποπτικούς κανόνες για τα συνταξιοδοτικά ταμεία

Μετά την έγκριση της οδηγίας αυτής, αναμένεται:

• να διασφαλισθεί η καλύτερη δυνατή προστασία των δικαιούχων.
• να μπορέσουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία να αξιοποιήσουν πλήρως την ενιαία αγορά και το ευρώ.
• να διασφαλισθεί ίση μεταχείριση μεταξύ των φορέων επικουρικών συντάξεων που συνδέονται με απασχόληση και να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού απέναντι σε άλλους παροχείς υπηρεσιών, όπως π.χ. οι εταιρείες ασφάλειας ζωής·
• να επιτραπεί η αμοιβαία αναγνώριση των εποπτικών συστημάτων που ισχύουν στα κράτη μέλη (διασυνοριακή ασφάλιση).

- Άρση των εμποδίων για την επαγγελματική κινητικότητα

Η έλλειψη ενός τέτοιου συστήματος συντονισμού για τις επικουρικές συντάξεις αποτελεί πραγματικό εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία για τους εργαζομένους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Επιτροπή κρίνει ότι είναι σημαντικό :

• να απλουστευθούν οι όροι απόκτησης δικαιωμάτων για επικουρική σύνταξη και να περιορισθούν οι περίοδοι άσκησης·
• να ορισθούν κοινοί κανόνες σχετικά με τις λεπτομέρειες μεταφοράς των δικαιωμάτων·
• να προβλεφθεί ο καλύτερος συντονισμός των φορολογικών συστημάτων και η αμοιβαία αναγνώριση των εποπτικών συστημάτων·
• να δημιουργηθεί ένα "φόρουμ για τις συντάξεις" προκειμένου να συζητηθούν οι προκλήσεις που συνεπάγεται η επαγγελματική κινητικότητα στην Ένωση.

- Συντονισμός των φορολογικών συστημάτων των κρατών μελών

Οι εθνικές διαφορές ως προς τη φορολογική αντιμετώπιση των προϊόντων ασφάλειας ζωής και των συντάξεων, η πολυπλοκότητα και η ιδιαιτερότητά τους, αποτελούν μείζονα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων. Μολονότι δεν προβλέπεται εναρμόνιση στο στάδιο αυτό, και δεδομένου ότι πρέπει να διασφαλισθούν τα φορολογικά έσοδα των κρατών μελών, φαίνεται αναγκαίο να καταβληθούν προσπάθειες για την κατάργηση των εθνικών φορολογικών διακρίσεων έναντι προϊόντων που προσφέρονται από ιδρύματα (ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία) που είναι εγκατεστημένα σε άλλα κράτη μέλη.

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη ξεκίνησαν μια συνεργασία ώστε να εξετάσουν πώς μπορούν να καταργηθούν τα κυριότερα εμπόδια στον τομέα. Ένα βασικό και επείγον πρόβλημα είναι η φορολογική αντιμετώπιση των εισφορών και των ασφαλίστρων που καταβάλλονται σε ιδρύματα που είναι εγκατεστημένα σε άλλο κράτος μέλος από αυτό στο οποίο διαμένει ο ασφαλισμένος. Το θέμα εξετάζεται στο πλαίσιο της Ομάδας Φορολογικής Πολιτικής, που αποτελεί το βήμα διαλόγου υψηλού επιπέδου μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών στον φορολογικό τομέα.