Σχέδιο δράσης για το άσυλο

Το παρόν σχέδιο δράσης αποτελεί το χάρτη πορείας για την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ). Βασίζεται σε μια στρατηγική τριών αξόνων που εστιάζει στην εναρμόνιση των κανόνων προστασίας, στην έμπρακτη συνεργασία και στην αλληλεγγύη.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση από την Επιτροπή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών της 17ης Ιουνίου 2008 – Σχέδιο δράσης για το άσυλο: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ [COM(2008) 360 τελικό – Μη δημοσιευμένο στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει το σχέδιο δράσης για την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (ΚΕΣΑ). Το σχέδιο βασίζεται σε στρατηγική τριών αξόνων για την επίτευξη των στόχων της ΚΕΣΑ, που είναι:

• η εξασφάλιση της πρόσβασης σε άσυλο για όλους όσους το χρειάζονται·
• η πρόβλεψη μιας κοινής διαδικασίας ασύλου·
• η δημιουργία ενός ομοιόμορφου καθεστώς ασύλου καθώς και επικουρικής προστασίας·
• η συνεκτίμηση των θεμάτων που αφορούν το φύλο και τη θέση των ευάλωτων ομάδων·
• η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών σε πρακτικά ζητήματα·
• η πρόβλεψη κανόνων που καθορίζουν τις αρμοδιότητες των κρατών μελών, και μηχανισμών υποστήριξης της αλληλεγγύης·
• η διασφάλιση της συνέπειας μεταξύ της πολιτικής ασύλου και των άλλων πολιτικών σχετικά με τη διεθνή προστασία.

Βελτιωμένοι και εναρμονισμένοι κανόνες διεθνούς προστασίας

Ενώ κατά πρώτη φάση δημιουργίας της ΚΕΣΑ έγινε σημαντική πρόοδος όσον αφορά τα νομοθετικά κείμενα, η επιθυμητή καθιέρωση ισότιμων όρων δεν έχει επιτευχθεί και οι διαφορές στην εφαρμογή των πολιτικών ασύλου στα κράτη μέλη παραμένουν μεγάλες. Συνεπώς, η Επιτροπή επιδιώκει να τροποποιήσει την υφιστάμενη νομοθεσία, δηλαδή:

• την οδηγία σχετικά με τις προϋποθέσεις υποδοχής (ΟΠΥ), με την αντιμετώπιση του μεγάλου περιθωρίου επιλογής που απολαμβάνουν τα κράτη μέλη. Μια τροποποιημένη ΟΠΥ θα πρέπει να προβλέπει την περαιτέρω εναρμόνιση και βελτίωση των κανόνων υποδοχής, όπου περιλαμβάνονται οι διαδικαστικές εγγυήσεις που αφορούν την κράτηση·
• την οδηγία σχετικά με τις διαδικασίες ασύλου (ΟΔΑ), προκειμένου να εξαλειφθούν οι διαφορετικές διαδικαστικές ρυθμίσεις που ισχύουν στα κράτη μέλη. Η ευθυγράμμιση αυτών των διαδικασιών θα διασφαλίσει ισότιμες συνθήκες για την πρόσβαση σε προστασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)·
• την οδηγία για τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα (ΟΧΚΠ), ώστε να αντιμετωπιστούν οι διαφορετικές ερμηνείες της οδηγίας από τα κράτη μέλη λόγω της διατύπωσης ορισμένων διατάξεων. Μια τροποποιημένη έκδοση της ΟΧΚΠ θα προωηθήσει επίσης την εισαγωγή ομοιόμορφων καθεστώτων.

Πέρα από την τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης τη δημιουργία νέων κειμένων. Αυτό θα περιλαμβάνει και μηχανισμούς για τη μεταβίβαση της προστασίας. Επιπλέον, θα εξεταστεί η ευθυγράμμιση των εθνικών καθεστώτων προστασίας που δεν καλύπτονται από το ισχύον πλαίσιο της ΕΕ.

Αποτελεσματική και υποστηριζόμενη έμπρακτη συνεργασία

Ως αποτέλεσμα του χαμηλού επιπέδου ομοιομορφίας στους κανόνες και των διαφορετικών πρακτικών σε εθνικό επίπεδο, οι αποφάσεις σχετικά με το άσυλο στην ΕΕ λαμβάνονται χωρίς συνέπεια και οι πιθανότητες χορήγησης προστασίας ποικίλλουν εξαιρετικά μεταξύ των κρατών μελών. Κατά συνέπεια, η έμπρακτη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών πρέπει να ενταθεί καθώς εναρμονίζεται η νομοθεσία. Η ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Γραφείου Υποστήριξης Ασύλου (ΕΓΥΑ), όπως προτείνεται στο πρόγραμμα της Χάγης και στην Πράσινη Βίβλο της 6ης Ιουνίου 2007 σχετικά με το μέλλον του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, με σκοπό να στηρίξει και να συντονίσει τις ενέργειες έμπρακτης συνεργασίας, έχει τύχει ευρείας υποστήριξης. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η Επιτροπή έχει εκπονήσει μια μελέτη σκοπιμότητας, με βάση την οποία θα παρουσιαστεί μια νομοθετική πρόταση για τη δημιουργία του ΕΓΥΑ.

Αλληλεγγύη και ευθύνη μέσα στην ΕΕ και στις σχέσεις με τρίτες χώρες

Στο όνομα της αλληλεγγύης, απαιτείται να βρεθεί μια κοινή λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν εξαιτίας του σημαντικού αριθμού αιτήσεων χορήγησης ασύλου που λαμβάνουν ορισμένα κράτη μέλη λόγω της γεωγραφικής τους θέσης ή για άλλους λόγους. Τα προαναφερθέντα μέτρα που προτείνονται στο σχέδιο δράσης θα πρέπει ήδη να εναρμονίσουν τους κανόνες που αφορούν την αίτηση ασύλου κατά το βαθμό που θα μειωθούν οι δευτερεύουσες μετακινήσεις των αιτούντων άσυλο. Συνεπώς, οι αιτήσεις θα κατανεμηθούν με πιο δίκαιο τρόπο μεταξύ των κρατών μελών.

Επιπλέον, η Επιτροπή σκοπεύει να τροποποιήσει τους κανονισμούς του Δουβλίνου και του Eurodac, με τροποποιήσεις που περιλαμβάνουν την παροχή πρόσβασης στο Eurodac από 0τις αρχές των κρατών μελών και από τον Ευρωπαϊκό Αστυνομικό Οργανισμό (Europol) για αστυνομικούς σκοπούς.

Επιπροσθέτως, αντί να υιοθετήσει ένα νέο, γενικό κείμενο για την προώθηση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, η Επιτροπή στοχεύει στην υλοποίηση μιας σειράς μηχανισμών αλληλεγγύης. Για την επίτευξη αυτού, προτείνονται τα παρακάτω:

• εκπόνηση μελέτης που θα αξιολογεί τις δυνατότητες διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου από κοινού μέσα στην επικράτεια της ΕΕ·
• καθορισμός των μέσων για την προσωρινή αναστολή των κανόνων του Δουβλίνου που αφορούν τη μεταφορά των αιτούντων άσυλο·
• δημιουργία ομάδων εμπειρογνωμόνων σε θέματα ασύλου υπό το ΕΓΥΑ για την υποστήριξη των κρατών μελών στη διεκπεραίωση των αιτήσεων·
• χορήγηση χρηματοδότησης για την επανακατανομή μέσα στην ΕΕ, όταν είναι απαραίτητο, των προσώπων που απολαμβάνουν διεθνούς προστασίας.

Στο όνομα της κοινής ευθύνης, δεδομένου ότι οι τρίτες χώρες και οι χώρες πρώτου ασύλου δέχονται έναν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων, η ΕΕ θα χορηγήσει στις χώρες αυτές μεγαλύτερη οικονομική στήριξη ώστε να ενισχύσουν τη δυνατότητά τους να παρέχουν προστασία. Η ένταξη της ενίσχυσης των υποδομών για το άσυλο στην αναπτυξιακή συνεργασία θα πρέπει επίσης να συνεχιστεί.

Προκειμένου να δεσμευτεί πραγματικά στον στόχο της αλληλεγγύης στις εξωτερικές της σχέσεις, η Επιτροπή προτείνει η ΕΕ να εστιάσει στα παρακάτω για την ενίσχυση της προστασίας των προσφύγων:

• Περιφερειακά Προγράμματα Προστασίας (ΠΠΠ), τα οποία, με βάση αξιολόγηση που πρόκειται να πραγματοποιηθεί το 2008, θα μετατραπούν σε περιφερειακά, πολυετή σχέδια δράσης·
• επανεγκατάσταση, για την οποία η Επιτροπή θα προτείνει το 2009 ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξή της σε αποτελεσματικό μέσο προστασίας σε ολόκληρη την ΕΕ·
• καλύτερη διαχείριση της άφιξης αιτούντων άσυλο, για την οποία η Επιτροπή θα μελετήσει τη χρήση των διαδικασιών προστατευόμενης εισόδου ώστε να καταστεί δυνατή η διάκριση μεταξύ προσώπων που χρειάζονται προστασία και άλλων ειδών μεταναστών πριν αυτοί φτάσουν στα σύνορα μίας εν δυνάμει χώρας υποδοχής. Επιπλέον, το 2009 η Επιτροπή θα εκπονήσει επίσης μελέτη σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR) σχετικά με τη δυνατότητα από κοινού διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου έξω από την επικράτεια της ΕΕ.

Ιστορικό

Μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ το 1999 και με βάση τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε στις 15-16 Οκτωβρίου 1999, ξεκίνησε η δημιουργία της ΚΕΣΑ. Η πρώτη φάση της (1999-2005) στόχευε στην εναρμόνιση των νομικών πλαισίων των κρατών μελών σχετικά με το άσυλο με βάση κοινούς ελάχιστους κανόνες. Οι στόχοι για τη δεύτερη φάση της ΚΕΣΑ παγιώθηκαν από το Πρόγραμμα της Χάγης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 17.05.2011