Financiële educatie

De Commissie is van mening dat financiële educatie van essentieel belang is voor de totstandbrenging van een interne markt en zij wil de Europese burgers dan ook stimuleren om basiskennis over hun persoonlijke financiën te verwerven. Het doel van deze mededeling is de basisuitgangspunten voor hoogwaardige nationale financiële educatieprogramma's vast te stellen en de initiatieven van de Europese Unie op dit gebied te presenteren.

MAATREGEL

Mededeling van de Commissie van 18 december 2007 betreffende financiële educatie [COM(2007) 808 definitief – Niet in het Publicatieblad gepubliceerd].

SAMENVATTING

Gezien het feit dat consumenten weinig kennis hebben van financiële producten en het aanbod aan en de complexiteit van deze producten toeneemt, heeft de Commissie besloten om de ontwikkeling van financiële educatie binnen de Europese Unie (EU) te bevorderen.

Doelstellingen

Deze mededeling maakt deel uit van een pakket maatregelen op het gebied van financiële diensten voor consumenten dat wordt beschreven in het verslag van de Commissie over een interne markt voor het Europa van de 21e eeuw en dat tot doel heeft belanghebbenden te helpen bij het opzetten van financiële educatieprogramma's door middel van:

• bewustmaking van de noodzaak iets te doen aan de geringe financiële kennis;
• hoogwaardige financiële educatie in de EU;
• uitwisseling van beste praktijken;
• ontwikkeling van praktische hulpmiddelen om betere financiële educatie op school te bevorderen.

Het economisch en maatschappelijke belang en nut van financiële educatie

Financiële educatie is nuttig voor individuele burgers (bijvoorbeeld doordat zij leren zich financieel beter in te dekken tegen onvoorziene situaties), de maatschappij (het verkleint het risico van financiële uitsluiting en stimuleert burgers om een planning te maken en te sparen) en de economie in zijn geheel (door voorzichtig gedrag en de inbreng van liquide middelen op de kapitaalmarkten te bevorderen).

Uit twee recente studies van de Europese Commissie blijkt onder meer dat financiële educatie in de lidstaten door allerlei partijen (financiële toezichthouders, sociaal werkers, onderwijsinstanties, enz.) wordt verzorgd en dat het aantal nationale initiatieven op dit gebied zeer uiteenlopend is.

De verkennende onderzoeken die door de lidstaten worden gedaan, helpen bij het vaststellen van prioriteiten en zorgen ervoor dat de controle op de voortgang makkelijker wordt. Bovendien tonen verschillende studies aan dat deelname aan financiële educatieprogramma's tot een positieve gedragsverandering leidt.

Context voor actie op EU-niveau

Het onderwijsbeleid valt onder de bevoegdheid van de lidstaten. De Gemeenschap kan echter optreden en maatregelen nemen op het gebied van voorlichting aan en vorming van consumenten. Tevens kan zij maatregelen instellen om het beleid van de lidstaten te ondersteunen of aan te vullen.

Voorbeelden van acties die de Commissie reeds heeft ondernomen, zijn de opzet van een educatieve website, Dolceta, waar volwassenen informatie kunnen vinden over consumentenzaken en de "Europa Diary", een informatief boekje bestemd voor scholieren in het middelbaar onderwijs.

In het Groenboek van mei 2007 over financiële diensten voor consumenten is benadrukt dat meer gedaan kan worden om financiële educatie te bevorderen. Dit blijkt ook uit de reacties op het Groenboek, in het bijzonder met betrekking tot de verspreiding van beste praktijken door de Commissie en de opstelling van niet-bindende gemeenschappelijke uitgangspunten voor aanbieders van financiële educatie.

Voornaamste uitgangspunten voor programma's voor hoogwaardige financiële educatie

De Commissie heeft acht uitgangspunten geformuleerd die bij de verspreiding van financiële educatie betrokken partijene van pas kunnen komen bij de opzet en uitvoering van financiële educatieprogramma's:

• financiële educatie moet doorlopend beschikbaar zijn en actief worden bevorderd voor alle levensfasen;
• financiële educatieprogramma's moeten zorgvuldig worden afgestemd op de specifieke behoeften van burgers en er moet tijdig en gemakkelijk beroep op deze programma's kunnen worden gedaan;
• de consumenten moeten zo vroeg mogelijk economische en financiële educatie krijgen, om te beginnen op school, en deze educatie zou bij voorkeur in de algemene lesprogramma's van scholen opgenomen moeten worden;
• financiële educatieprogramma's moeten algemene hulpmiddelen bevatten die mensen bewust maken van de noodzaak om beter geïnformeerd te zijn over financiële zaken en risico's;
• financiële educatieprogramma's van aanbieders van financiële diensten moeten eerlijk, transparant en objectief zijn. De belangen van de consument moeten steeds in het oog worden gehouden;
• trainers in financiële educatie moeten de middelen en de opleiding krijgen die zij nodig hebben;
• de nationale coördinatie tussen belanghebbenden moet worden bevorderd en de internationale samenwerking tussen de aanbieders van financiële educatie moet worden geïntensiveerd om de uitwisseling van beste praktijken makkelijker te maken;
• de financiële educatieprogramma's dienen regelmatig geëvalueerd en zo nodig geactualiseerd te worden.

Geplande initiatieven en praktische ondersteuning

Hoewel financiële educatie primair onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten valt, kan de EU wel praktische ondersteuning verlenen. De Commissie heeft de volgende initiatieven dan ook als prioritair aangemerkt:

• de oprichting van een groep experts in financiële educatie, die onder andere tot taak heeft beste praktijken op het gebied van financiële educatie uit te wisselen en te bevorderen en advies uit te brengen aan de Commissie over de uitwerking van haar beleid inzake financiële educatie;
• het geven van steun (onder andere door aanmoediging en het gebruik van Europese logo's) aan lidstaten en particuliere partijen ten behoeve van de organisatie van nationale en regionale conferenties en andere initiatieven die gericht zijn op het bevorderen van financiële educatie;
• de publicatie op de website van de Commissie van een onlinedatabase met programma's en onderzoeken op het gebied van financiële educatie in de EU, zodat gemakkelijker informatie kan worden ingewonnen over beste praktijken en wetenschappelijk onderzoek op dit gebied;
• de ontwikkeling, vanaf 2008, van een nieuwe Dolceta-opleidingsmodule over financiële kennis voor leraren, teneinde leraren in het lager en middelbaar onderwijs te stimuleren en te helpen om financiële onderwerpen in hun algemene lesprogramma op te nemen.

GERELATEERDE BESLUITEN

Besluit 2008/365/EG van de Commissie van 30 april 2008 tot oprichting van een deskundigengroep voor financiële educatie [Publicatieblad L 125 van 9.5.2008]. Dit besluit strekt tot instelling van een deskundigengroep voor financiële educatie die tot taak heeft de toepassing van de beste praktijken op het gebied te bevorderen en de Commissie van advies te dienen over de tenuitvoerlegging van de beginselen die zijn vervat in haar mededeling van 18 december 2007. De groep bestaat uit 25 deskundigen uit de openbare en privésector. Zij worden door de Commissie benoemd voor een hernieuwbare termijn van drie jaar.

Laatste wijziging: 04.07.2011