Comhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch

ACHOIMRE AR:

Cinneadh 94/1/CE, ECSC maidir leis an gcomhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíocha thabhairt i gcrích

ACHOIMRE

CAD A DHÉANTAR SA CHOMHAONTÚ?

Cruthaíodh limistéar leis ina bhfuil saorghluaiseacht de dhaoine, de sheirbhísí, d’earraí agus de chaipiteal thar 31 tír Eorpach.
Is í an aidhm atá luaite leis “treisiú leanúnacha agus cothrom ar chaidreamh trádála agus easnamaíoch a chothú” idir na tíortha sin.
Clúdaítear ann anois na 28 dtír AE agus 3 cinn de na 4 thír i gComhlachas Saorthrádála na hEorpa (CSTE) — an Íoslainn, Lichtinstéin agus an Iorua.

PRÍOMHPHOINTÍ

Scóip

Chomh maith leis na 4 “shaoirse” (i.e. saorghluaiseacht earraí, chaipitil, seirbhísí agus daoine) agus gnéithe áirithe de réimsí beartais ábhartha eile (e.g. oideachas, taighde, gnóthaí sóisialta, cosaint tomhaltóirí, dlí cuideachtaí agus an comhshaol), clúdaítear rialacha sa chomhaontú i dtaca le hiomaíocht agus cúnamh stáit.
Leis an gcomhaontú, ráthaítear cearta comhionanna agus dualgais laistigh de mhargadh aonair AE do shaoránaigh, d’oibrithe agus do ghnóthais ó na 3 thír CSTE. Tá cearta agus dualgais chomhchosúla ag saoránaigh, oibrithe agus gnóthais AE sna 3 thír CSTE.
Is iad seo a leanas réimsí beartais AE nach gclúdaítear sa chomhaontú:
- comhbheartais talmhaíochta agus iascaireachta (cé go gclúdaítear ann tagairtí don trádáil in earraí éisc agus feirme);
- aontas custaim;
- beartas trádála;
- gnóthaí dlí agus cirt agus gnóthaí baile (cé go bhfuil 3 thír CSTE sa LEE páirteach sa chomhaontú Schengen — lena bhfuarthas réidh le rialuithe teorainn inmheánacha idir na tíortha a shínigh é);
- comhbheartas eachtrach agus slándála;
- cánachas díreach agus indíreach
- aontas eacnamaíoch agus airgeadaíochta.

Comhchomhlachtaí

Leis an gcomhaontú cruthaíodh roinnt comhchomhlachtaí LEE atá, don chuid is mó, ag teacht le hinstitiúidí AE:

Buaileann Comhchoiste LEE le chéile ar bhonn rialta agus glacann sé cinntí — trí chomhthoil — i dtaca le hionchorprú na reachtaíochta AE sa chomhaontú LEE. Bíonn an Coimisiún Eorpach (an tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí (SEGS) agus ranna eile) mar ionadaithe AE agus ambasadóirí na 3 thír CSTE mar ionadaithe CSTE.
Ar Chomhairle LEE tá baill de Chomhairle an Aontais Eorpaigh agus den Choimisiún (atá á n-ionadú ag SEGS agus ag a ranna eile), chomh maith leis na hairí gnóthaí eachtracha ó na 3 thír CSTE i LEE. Buaileann sí le chéile dhá uair sa bhliain chun sainmhíniú a thabhairt ar threo straitéiseach an chomhaontaithe agus treoir do Chomhchoiste LEE.
Ar Choiste Comhairleach LEE tá baill de Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus baill de Choiste Comhairleach CSTE.
Ar Chomhchoiste Parlaiminteach LEE tá baill de Pharlaimint na hEorpa agus baill de pharlaimintí náisiúnta na 3 thír CSTE. Níl sé páirteach sa chinnteoireacht ach déanann sé monatóireacht agus iniúchadh ar bheartais agus cinntí AE a bhaineann le LEE.

Ina theannta sin:

déanann Údarás Faireacháin CSTE deimhin de go n-urramaíonn an Íoslainn, Lichtinstéin agus an Iorua a ndualgas faoin gComhaontú LEE; bíonn a mhacasamhail de ról ag an gCoimisiún Eorpach i dtaca leis na tíortha AE;
rialaíonn Cúirt CSTE ar chaingne a dhéanann Údarás Faireacháin CSTE i gcoinne tíre CSTE maidir le forfheidhmiú, cur i bhfeidhm nó léirmhíniú rialacha LEE, mar a dhéanann Cúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh i gcás thíortha AE.

Conas a dhéantar reachtaíocht LEE de reachtaíocht AE?

Ní bhíonn tíortha CSTE páirteach go foirmiúil i bpróiseas reachtóireachta AE. Mar sin féin, féadfaidh siad páirt a ghlacadh in obair ullmhúcháin agus tuairimí a thabhairt.
Nuair a ghlacann AE le reachtaíocht, measann na 3 thír CSTE cé acu an bhfuil an gníomh ábhartha don LEE. Má mheasann na 3 thír uile go bhfuil, ullmhaíonn Rúnaíocht CSTE dréacht de Chinneadh Comhchoiste (JCD) ag féachaint leis an gcomhaontú LEE a leasú.
Ansin glacann an Coimisiún leis an dréacht-Chinneadh Comhchoiste nó, má tá athruithe substaintiúla ann, cuirtear chuig an gComhairle é lena ghlacadh.
Ansin téann Rúnaíocht CSTE agus SEGS i gcomhairle maidir leis an amchlár chun an cinneadh a ghlacadh i gComhchoiste LEE.

Rannpháirtíocht i gcláir agus gníomhaireachtaí AE

Glacann na 3 thír CSTE páirt i réimse leathan de chláir agus de ghníomhaireachtaí AE. Nuair a chomhaontaítear an rannpháirtíocht seo, déantar an clár atá i gceist a ionchorprú sa chomhaontú LEE agus geallann na tíortha a gcion a thabhairt do chostais oibriúcháin.

Gnéithe airgeadais

Faoin gcomhaontú, cuidíonn baill CSTE chun éagothromaíochtaí eacnamaíocha agus sóisialta idir réigiúin LEE a laghdú — faoi láthair baineann 16 thír AE leas as. Tá na deontais LEE seo á gcomh-mhaoiniú ag an Íoslainn, Lichtinstéin agus an Iorua, gach ceann díobh ag tabhairt de réir a méide agus a saibhris.

Chomh maith le ranníocaíochtaí ó na 3 thír CSTE i leith costais oibriúcháin do chláir AE, íocann siad a gcion le haghaidh chostais riaracháin an Choimisiúin (e.g. spás oifige, cruinnithe, srl.).

CÚLRA

Síníodh an comhaontú LEE sa bhliain 1992 idir na 12 thír AE ag an am agus 6 thír CSTE: an Eilbhéis, an Fhionlainn, an Iorua, an Íoslainn, Lichtinstéin, an Ostair agus an tSualainn agus, cé gur roghnaigh an Eilbhéis ina dhiaidh sin an comhaontú a dhiúltú. Tháinig sé i bhfeidhm sa bhliain 1994. Sa bhliain 1995, tháinig 3 cinn de na tíortha CSTE (an Ostair, an Fhionlainn agus an tSualainn) isteach in AE. Tá leasuithe déanta ar an gcomhaontú de réir a chéile chun an teacht isteach i mballraíocht AE de 10 dtír sa bhliain 2004, de 2 thír eile sa bhliain 2007, agus ar deireadh, den Chróit sa bhliain 2013, a chur san áireamh.

Chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach:

Caidreamh AE leis an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE) ar shuíomh gréasáin Sheirbhís Gníomhaíochta Seachtraí AE
An Limistéar Eorpach Eacnamaíoch ar shuíomh gréasáin CSTE

GNÍOMH

Cinneadh 94/1/CE, ECSC ón gComhairle agus ón gCoimisiún an 13 Nollaig 1993 maidir leis an gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch idir na Comhphobail Eorpacha, a mBallstáit agus Poblacht na hOstaire, Poblacht na Fionlainne, Poblacht na hÍoslainne, Prionsacht Lichtinstéin, Ríocht na hIorua, Ríocht na Sualainne agus Cónaidhm na hEilvéise a thabhairt i gcrích (IO L 1, 3.1.1994, lch. 1)

Comhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch — Ionstraim Chríochnaitheach — Dearbhuithe Comhpháirteacha — Dearbhuithe ag Rialtais Bhallstáit an Chomhphobail agus Stáit CSTE — Socruithe — Miontuairiscí Comhaontaithe — Dearbhuithe ag Páirtí Conarthach amháin nó roinnt Páirtithe Conarthacha an Chomhaontaithe ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (IO L 1, 3.1.1994, lgh. 3-522)

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar an gcomhaontú a ionchorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Nuashonraithe 24.05.2016

Top