Wzmocnione partnerstwo gospodarcze i polityczne w XXI wieku

Komisja Europejska przedstawia propozycje w celu opracowania wspólnej strategii stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi, począwszy od aspektów gospodarczych partnerstwa. Ogólnym celem jest bowiem wspieranie rozwoju handlu i inwestycji transatlantyckich oraz wzrostu gospodarczego. Propozycje te mają na celu przede wszystkim ożywienie i wzmocnienie istniejącej współpracy w ramach transatlantyckiego partnerstwa gospodarczego z 1998 r. poprzez dalsze pogłębianie partnerstwa dzięki nowym inicjatywom.

AKT

Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego oraz Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 18 maja 2005 r. Wzmocnione partnerstwo UE – USA i bardziej otwarty rynek w XXI wieku [COM(2005) 196 – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Komisja Europejska pragnie stworzyć nowy wymiar partnerstwa gospodarczego między Unią Europejską (UE) i Stanami Zjednoczonymi. W pierwszym etapie odnowionego partnerstwa globalnego, którego celem jest uwzględnienie rynku bez barier, niniejsze propozycje skupiają się głównie na handlu i inwestycjach, dla których w stosunkach między UE i USA odnotowuje się największe obroty w skali światowej. W 2003 r. wartość handlu towarami i usługami osiągnęła kwotę prawie 600 mld EUR i dotyczyła przede wszystkim bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ).

W ten sposób zostały utworzone podwaliny, które mają na celu pobudzanie wzrostu gospodarczego i wzrostu liczby miejsc pracy przy poszanowaniu zasady zrównoważonego rozwoju poprzez znoszenie barier w odniesieniu do handlu i inwestycji. Propozycje Komisji mają również na celu stworzenie nowych ram umożliwiających stawianie czoła wspólnym wyzwaniom, takim jak konkurencja międzynarodowa.

Poprawa funkcjonowania partnerstwa transatlantyckiego

Komisja proponuje inicjatywy zmierzających do poprawy funkcjonowania partnerstwa transatlantyckiego w trzech obszarach: ustawodawstwa, wiedzy i innowacji oraz kontroli granicznej.

Inicjatywy w dziedzinie ustawodawstwa opierają się głównie na współpracy politycznej, która powinna zostać rozszerzona na większą liczbę sektorów w celu promowania rynku transatlantyckiego. Współpraca polityczna ma na celu zapewnienie, poprzez jasno określone ramy regulacyjne, uczciwej konkurencji w kontekście znacznej wartości wymiany handlowej i wpisuje się w perspektywę wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

Mimo to niezbędna jest pewna elastyczność ze względu na trudności w stosowaniu jednego modelu we wszystkich sektorach. Współpraca jest prowadzona na różnych stopniach, począwszy od wymiany informacji, poprzez tworzenie mniej lub bardziej formalnych związków, aż do przyjmowania wiążących norm.

Ponadto należy przewidzieć inne inicjatywy w dziedzinie ustawodawstwa mające na celu wzmocnienie współpracy między obiema stronami w celu usuwania barier handlowych i zwiększania tym samym konkurencyjności. Chodzi o inicjatywy w następujących dziedzinach:

• ułatwianie inwestycji, w tym zniesienie ograniczeń w zakresie własności w Stanach Zjednoczonych,
• polityka konkurencji zainteresowanych podmiotów w oparciu o koordynację środków wykonawczych i wymianę jawnych informacji w odpowiednich ramach,
• otwarcie rynku zamówień publicznych między USA i UE, mimo że nadal istnieją bariery w dostępie do rynku USA dla przedsiębiorstw UE. Wymaga to pogłębienia stosunków między dwoma partnerami na poziomie dwustronnym z określeniem jasnych ram i na poziomie wielostronnym, w szczególności w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO (EN) (ES) (FR)),
• negocjacje dotyczące całościowego porozumienia w sprawie usług lotniczych między UE i USA, ograniczonych obecnie ramami prawnymi, które odzwierciedlają polityczny i technologiczny krajobraz lat czterdziestych XX w. Porozumienie stworzyłoby solidne podstawy gospodarczo-prawne dla transatlantyckich usług lotniczych,
• transport morski, który stanowi 90% ogółu handlu międzynarodowego. Konieczny jest rozwój współpracy, która może obejmować kwestie takie, jak prawo morskie, wymiana danych, bezpieczeństwo na morzu czy ochrona środowiska,
• rynki finansowe. Dostęp do kapitału jest podstawą inwestycji i innowacji. Z tego względu konieczne jest wspieranie i wzmacnianie równoważności funkcjonalnej w różnych dziedzinach finansowych, takich jak standardy rachunkowości lub ubezpieczenia, w perspektywie rzeczywistej integracji europejskich i amerykańskich rynków finansowych,
• swobodny przepływ osób, który ma kluczowe znaczenie. Nie jest on pełny zarówno dla osób prywatnych, które są obywatelami niektórych państw członkowskich, jak i dla przedsiębiorstw i ich filii. W tym ostatnim przypadku specjalny status „osób zaufanych” mógłby ułatwić ruch międzynarodowy przy poszanowaniu wymogów bezpieczeństwa,
• wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, które powinno być wspierane, szczególnie w sektorach o charakterze gospodarczym.

Inicjatywy w dziedzinie wiedzy i innowacji przyczyniają się w pełni do rozwoju i integracji gospodarek europejskich i amerykańskich. Dotyczą one:

• nowych technologii. Jeśli chodzi o technologie informatyczne i komunikacyjne (TIK), oprócz dialogu między UE i Stanami Zjednoczonymi na temat społeczeństwa informacyjnego, musi zostać wzmocniona koordynacja organów ustawodawczych z UE i USA, aby uniknąć powstawania nowych przeszkód w tej szybko rozwijającej się dziedzinie. W sprawach dotyczących przestrzeni kosmicznej powinien być prowadzony dialog zorganizowany wokół kluczowych obszarów, takich jak Galileo i GPS, powinny być także usuwane przeszkody blokujące tworzenie właściwie funkcjonującego, transatlantyckiego rynku przemysłu kosmicznego,
• ochrony praw własności intelektualnej jako podstawowego celu wspólnej polityki gospodarczej w USA i UE. Wzmocnienie współpracy w tej dziedzinie wymaga podejmowania wysiłków na szczeblu krajowym i międzynarodowym na rzecz walki z podrabianiem towarów i piractwem. Oznacza to również przestrzeganie standardów ustalonych przez WTO,
• badań i rozwoju. Jako kluczowe elementy odnowy agendy lizbońskiej i czynniki generujące wzrost gospodarczy będą one przedmiotem ściślejszej współpracy między dwoma partnerami w ramach 7. Programu Ramowego Badań i Rozwoju (7. PR) w obszarach takich jak materiały przemysłowe, baterie i biotechnologia,
• energetyki. UE i USA powinny działać bardziej intensywnie w drodze dialogu politycznego w celu podjęcia nowych wyzwań i znalezienia alternatyw dla tradycyjnych źródeł energii, w tym rozwoju czystych technologii i odnawialnych źródeł energii,
• szkolnictwa wyższego i kształcenia zawodowego. Ponieważ porozumienie w sprawie szkolnictwa wyższego i kształcenia zawodowego wygasa w 2005 r., powinno zostać odnowione i wzmocnione w celu zintensyfikowania wymiany nauczycieli, naukowców i studentów oraz określenia środków dotyczących jakości i zgodności systemów edukacji i kształcenia.

W następstwie zamachów z 11 września 2001 r. wprowadzono nowe środki bezpieczeństwa dotyczące kontroli granicznej. Komisja uważa, że należy znaleźć złoty środek między podwyższonymi wymogami bezpieczeństwa a kontynuacją swobodnych i bezpiecznych przewozów handlowych i pasażerskich.

Godząc wymianę handlową i wymogi bezpieczeństwa, rynek transatlantycki opierałby się przede wszystkim na zasadach wzajemności i wzajemnego uznawania. Zasady te stosowałyby się do następujących obszarów:

• wdrożenia umowy w sprawie wzmocnionej współpracy celnej w zakresie bezpieczeństwa transportu, na przykład dotyczącej pojedynczego okna czy elektronicznego systemu ceł,
• wymiany najlepszych praktyk w celu uzyskania równoważności między europejskim pojęciem „autoryzowanego podmiotu gospodarczego” (APG) oraz partnerstwa celnego i handlowego w walce z terroryzmem (C-TPAT) w Stanach Zjednoczonych,
• wyeliminowania powielania kontroli w wyniku stosowania istniejących równoległych, czasami sprzecznych norm,
• zmniejszenia ryzyka powstawania barier w handlu, związanych z wdrażaniem nowej amerykańskiej ustawy dotyczącej walki z bioterroryzmem,
• rozwoju norm międzynarodowych w dziedzinie bezpieczeństwa w oparciu o normy bezpieczeństwa uzgodnione przez UE i Stany Zjednoczone w ramach Światowej Organizacji Celnej (WCO (EN) (FR)), Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO (EN) (FR)) i Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO (EN)),
• wspólnego zwalczania oszustw korporacyjnych i finansowych, prania pieniędzy, oszustw podatkowych, korupcji czy finansowania terroryzmu.

Kluczowe zaangażowanie polityczne

Jest pożądane, by nowa agenda transatlantycka (NAT) (EN), ustanowiona w 1995 r., została odnowiona. Jej główne cele zostały osiągnięte na poziomie intensywności wymiany handlowej między UE i USA dla szerokiego wachlarza tematów. Ustanowiony został regularny dialog między rozmówcami, którzy wcześniej konsultowali się ze sobą bardzo rzadko. Współpraca została również wzmocniona w odniesieniu do kwestii polityki zagranicznej.

Mimo to współpraca gospodarcza ma ograniczony zakres, w szczególności w zakresie udziału prawnego i regulacyjnego zainteresowanych stron. Dialog między UE i Stanami Zjednoczonymi ucierpiał również w wyniku zaangażowania politycznego, a niekiedy z powodu słabego zrozumienia UE.

Z tego właśnie powodu wszelkie inicjatywy gospodarcze przedstawione w niniejszym komunikacie mogą osiągnąć skutek wyłącznie w przypadku, gdy zaistnieje prawdziwa wola polityczna, która mogłaby przyjąć formę konkretnych bodźców do działania, na przykład poprzez:

• tworzenie Forum Współpracy w zakresie ustawodawstwa, w którym uczestniczyłyby najwyższe rangą organy ustawodawcze z obu stron, spotykając się przed szczytami UE – USA i przedstawiając liderom tych szczytów roczną mapę drogową zawierającą cele i priorytety na przyszłość,
• dialog między ustawodawcami obu stron w kwestii priorytetów współpracy w zakresie ustawodawstwa,
• współpracę w zakresie podejmowania wspólnych wyzwań dotyczących polityki międzynarodowej lub w zakresie przedstawiania dwustronnych wniosków na forum międzynarodowym,
• zawieranie wiążących porozumień sektorowych.

Ponadto, aby zapewnić rzeczywisty dialog, stosunki transatlantyckie powinny być bardziej strategiczne i skuteczne, aby w pełni odzwierciedlały wspólną wizję bardziej demokratycznego i pokojowego porządku międzynarodowego zapewniającego większy dobrobyt. W związku z tym mogłaby zostać opracowana nowa deklaracja transatlantycka, podkreślająca wartości i rozwijając priorytety wspólnego działania opartego o uznanie wzajemnej zależności gospodarczej Stanów Zjednoczonych i UE.

Kontekst

Niniejszy komunikat wpisuje się w ramy „deklaracji w sprawie wzmocnienia partnerstwa gospodarczego (EN)” przyjętej na szczycie UE – USA w Dromoland Castle (Irlandia) w 2004 r., na którym zainteresowane strony przedstawiły pomysły na temat sposobów pogłębienia transatlantyckiej integracji gospodarczej. Odnowione i wzmocnione partnerstwo staje się w ten sposób środkiem umożliwiającym nadanie nowego impulsu stosunkom między UE a Stanami Zjednoczonymi.

Komisja proponuje przyjęcie deklaracji ekonomicznej oraz wdrożenie kontroli politycznej, aby te zobowiązania zostały wprowadzone w życie, w tym poprzez zawieranie wiążących umów.

Ponadto, jako wstęp do opracowania wspólnej deklaracji gospodarczej, w 2004 r. Komisja zainicjowała publiczne konsultacje w celu zidentyfikowania obszarów, które są przedmiotem niniejszego komunikatu.

AKTY POWIĄZANE

Deklaracja UE – USA z 20 czerwca 2005 r. na szczycie w Waszyngtonie: „Inicjatywa na rzecz wzmocnienia transatlantyckiej integracji gospodarczej i wzrostu (EN)”

Unia Europejska i Stany Zjednoczone potwierdzają swoją wolę zniesienia przeszkód dotyczących handlu i inwestycji oraz wspierania wzrostu i innowacji. Powinny one wspierać większą integrację rynku transatlantyckiego oraz oferować większe możliwości przedsiębiorstwom.

W tej deklaracji obaj partnerzy przedstawiają dziesięć punktów odpowiadających obszarom, w których wysiłki powinny być kontynuowane i które przedstawia bardziej szczegółowo inicjatywa załączona do deklaracji. Są to następujące kwestie:

• zachęcanie do współpracy w dziedzinie przepisów i norm poprzez mechanizmy współpracy i koordynacji działań w celu poprawy jakości regulacji i zmniejszania różnic. Wymiana doświadczeń i dzielenia się wiedzą są wspierane przez dialog na wysokim szczeblu, zgodnie z mapą drogową w sprawie współpracy UE/USA dotyczącej prawa (EN), lecz również przez forum wysokiego szczebla skupiające organy ustawodawcze obu partnerów,
• promowanie otwartych i konkurencyjnych rynków kapitałowych w celu zapewnienia harmonijnego funkcjonowania transatlantyckich rynków finansowych. Głównymi obszarami interwencji są m.in. zapobieganie oszustwom finansowymi i zwalczanie prania brudnych pieniędzy oraz reforma rynków finansowych i poprawa dialogu w sprawie makroekonomicznych i strukturalnych problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania,
• wspieranie innowacyjności i rozwoju technologicznego, które są źródłem wzrostu i dobrobytu poprzez wzmocnienie współpracy, na przykład w zakresie badań podstawowych, badań przestrzeni kosmicznej, nanotechnologii, transportu, bezpieczeństwa cyberprzestrzeni czy informatyki. Inicjatywy dotyczyłyby sektorów związanych ze szkolnictwem wyższym i kształceniem zawodowym, handlem, informacją czy też sektora medycznego,
• wzmocnienie handlu, rozwoju i bezpieczeństwa poprzez wzmocnienie współpracy celnej w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób i towarów w tranzycie. W tym zakresie WTO już obecnie zapewnia zadowalające normy ramowe dotyczące bezpieczeństwa światowego handlu. Współpraca między dwoma partnerami powinna być również pogłębiona poprzez przyjęcie norm bezpieczeństwa, dotyczących w szczególności transportu lotniczego towarów, większej współpracy w dziedzinie badań i rozwoju technologii w zakresie bezpieczeństwa, większą zbieżność między autoryzowanymi podmiotami gospodarczymi w UE i programem partnerstwa w dziedzinie administracji celnej i handlu w kontekście walki z terroryzmem (c) w Stanach Zjednoczonych, ułatwień dotyczących pobytów turystycznych i podróży służbowych (inicjatywa dotycząca „zaufanych osób”), a także polityki wzajemnego zwolnienia z obowiązku wizowego dla krótkich pobytów,
• promowanie efektywności energetycznej, bezpieczeństwa energetycznego, odnawialnych źródeł energii i rozwoju ekonomicznego i promowanie nowych, czystych technologii energetycznych w kontekście zrównoważonych i skoordynowanych polityk. Obaj partnerzy potwierdzają również swoje wsparcie w tej dziedzinie dla krajów rozwijających się,
• ochrona praw własności intelektualnej poprzez aktywne zwalczanie piractwa i podrabiania towarów poprzez zastosowanie norm międzynarodowych i zapewnienie efektywnego stosowania norm dotyczących patentów,
• ułatwianie inwestowania poprzez przekazywanie użytecznych, pełnych i łatwo dostępnych informacji dotyczących polityk i zasad odnoszących się do inwestycji oraz poprzez usuwanie istniejących barier,
• wzmocnienie koordynacji w zakresie polityki konkurencji i egzekwowanie reguł konkurencji, zwłaszcza z uwzględnieniem wymiany poufnych informacji, co nie jest obecnie praktykowane,
• wzmocnienie koordynacji i współpracy w dziedzinie zamówień publicznych,
• wspieranie współpracy w zakresie usług, w szczególności w zakresie usług lotniczych oraz wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych.

Realizacja wymienionych powyżej punktów powinna być zapewniana przez urzędników administracji wysokiego szczebla obu stron, określających programy pracy, których realizacja jest oceniana na szczytach UE/USA. Równocześnie wspiera się również współpracę między ustawodawcami oraz konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu wzmacniania partnerstwa.

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2006