Een versterkt economisch en politiek partnerschap voor de 21e eeuw

De Europese Commissie formuleert voorstellen voor het uitstippelen van een gemeenschappelijke strategie voor de betrekkingen tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten, waarbij met name de economische aspecten van het partnerschap vooropstaan. Het algemene doel is namelijk om de trans-Atlantische handelsbetrekkingen en investeringen te stimuleren en de economische groei te bevorderen. Deze voorstellen zijn hoofdzakelijk bedoeld om de bestaande samenwerking in het kader van het trans-Atlantische economische partnerschap van 1998 een nieuwe impuls te geven, te versterken en door nieuwe initiatieven te verdiepen.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité van 18 mei 2005 - een sterker partnerschap tussen de EU en de VS en een meer open markt in de 21e eeuw [COM(2005) 196 - niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

De Europese Commissie wil het economische partnerschap tussen de Europese Unie (EU) en de Verenigde Staten een nieuwe dimensie verlenen. In deze eerste fase van een herzien globaal partnerschap, dat met name bedoeld is om een onbelemmerde markt te omvatten, zijn de onderhavige voorstellen hoofdzakelijk gericht op de handel en op investeringen, op welke gebieden de betrekkingen tussen de EU en de VS de meest omvangrijke ter wereld zijn. In 2003 bedroeg de handel in goederen en diensten bijna 600 miljard EUR en had hoofdzakelijk betrekking op de directe buitenlandse investeringen (DBI).

Door de belemmeringen voor handel en investeringen weg te nemen wordt, met inachtneming van de duurzame ontwikkeling, de basis voor stimulering van groei en werkgelegenheid gelegd. De voorstellen van de Commissie zijn verder bedoeld om een nieuw kader te scheppen dat de mogelijkheid biedt om gemeenschappelijke uitdagingen zoals de internationale concurrentie het hoofd te bieden.

Verbetering van de werking van het trans-Atlantische partnerschap

De Commissie stelt een aantal initiatieven voor ter verbetering van de werking van het trans-Atlantische partnerschap op drie gebieden: regelgeving, kennis en innovatie en grenscontrole.

De initiatieven op het gebied van de regelgeving berusten in eerste instantie op de uitbreiding van de politieke samenwerking tot meerdere sectoren teneinde de trans-Atlantische markt te bevorderen. De politieke samenwerking beoogt om, door een nauwkeurig omschreven regelgevingskader, een eerlijke concurrentie te garanderen in een situatie met een aanzienlijk volume aan handelsverkeer, en een hoog niveau van consumentenbescherming.

Aangezien het moeilijk is een uniform model op alle sectoren toe te passen, is een zekere flexibiliteit noodzakelijk. De samenwerking bestrijkt een hele reeks gebieden - van informatie-uitwisseling, en het aangaan van min of meer formele contacten tot het opstellen van bindende normen.

Bovendien zouden er ter versterking van de samenwerking tussen de beide partijen andere maatregelen op regelgevingsgebied overwogen moeten worden teneinde de handelsbelemmeringen af te bouwen en zo het concurrentievermogen te versterken. Deze maatregelen betreffen:

• het vergemakkelijken van investeringen, met name door de beperkingen inzake eigendom in de VS af te schaffen;
• het concurrentiebeleid van de betrokken actoren gebaseerd op de coördinatie van de toepassingsmaatregelen en de uitwisseling van niet-vertrouwelijke gegevens in een passend kader;
• de openstelling van de markt voor overheidsopdrachten tussen de Verenigde Staten en de EU, hoewel er voor EU-bedrijven nog steeds belemmeringen zijn bij de toegang tot de Amerikaanse markt. Dit vereist een verdieping van de betrekkingen tussen de beide partners op bilateraal vlak en de vastlegging van een duidelijk kader op multilateraal vlak, zoals in het kader van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) (EN)(ES)(FR);
• de onderhandelingen over een veelomvattende overeenkomst inzake luchtvaartdiensten tussen de EU en de Verenigde Staten, die thans beperkt worden door een regelgevingskader dat het politiek en technologisch landschap uit de jaren veertig weergeeft. Een dergelijke overeenkomst zou een gezonde economische en wettelijke grondslag voor trans-Atlantische luchtdiensten betekenen;
• het zeevervoer, dat 90 % van alle internationale handel betreft. De samenwerking op dit terrein zou versterkt moeten worden en vraagstukken kunnen omvatten zoals zeerecht, gegevensuitwisseling, maritieme veiligheid of milieubescherming;
• de financiële markten. De toegang tot kapitaal is van fundamenteel belang voor investeringen en innovatie. Daarom moet de functionele gelijkwaardigheid op verschillende financiële gebieden zoals boekhoudnormen of verzekeringen bevorderd en versterkt worden om een werkelijke integratie van de Europese en Amerikaanse financiële markten te bewerkstelligen;
• het vrij verkeer van personen, dat van essentieel belang is. Dit is niet volledig bereikt, noch voor privépersonen of onderdanen van bepaalde lidstaten, noch voor bedrijven en hun dochterondernemingen. Wat dit laatste betreft zou de speciale status van zogenaamd "betrouwbare personen" moeten worden onderzocht om het internationale verkeer te vergemakkelijken en tegelijkertijd met de veiligheidsprocedures rekening te houden;
• de wederzijdse erkenning van beroepskwalificaties, die moet worden aangemoedigd, in het bijzonder in de economische sectoren.

Initiatieven op het gebied van kennis en innovatie kunnen een ruime bijdrage leveren aan de groei en de integratie van de Europese en Amerikaanse economieën. Zij betreffen:

• de nieuwe technologieën. Op het gebied van de informatie- en communicatietechnologieën (ICT) tussen de EU en de Verenigde Staten moet de coördinatie van de regelgevers, afgezien van de EU-VS-dialoog inzake de informatiemaatschappij, versterkt worden om het ontstaan van nieuwe hinderpalen op een snel evoluerend terrein te voorkomen. Wat de ruimtevaart betreft, zou er een gestructureerde dialoog op sleutelgebieden zoals Galileo en GPS ingesteld moeten worden, alsook over het aanpakken van de belemmeringen voor een goed functionerende trans-Atlantische markt voor de ruimtevaartindustrie;
• de bescherming van de intellectuele-eigendomsrechten is zowel voor de EU als de VS een fundamentele economische doelstelling. De versterking van de samenwerking op dit gebied impliceert interne en internationale inspanningen in de strijd tegen piraterij en namaak. Daarnaast dienen de door de WTO vastgestelde normen in acht te worden genomen;
• onderzoek en ontwikkeling. Aangezien dit sleutelelementen zijn van het nieuwe Lissabon-programma en groei genereren, zijn onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten uit hoofde van het 7e Kaderprogramma voor onderzoek en ontwikkeling het voorwerp van een versterkte bilaterale samenwerking op gebieden als industriële materialen, brandstofcellen of biotechnologie;
• energie. De EU en de Verenigde Staten dienen nauwer samen te werken in het kader van een politieke dialoog om de nieuwe uitdagingen tegemoet te treden en alternatieven te vinden voor de traditionele energie, met name door de ontwikkeling van schone technologieën en hernieuwbare energieën;
• hoger onderwijs en beroepsopleiding. De overeenkomst inzake hoger onderwijs en beroepsopleiding die in 2005 afloopt zou hernieuwd en versterkt moeten worden om de uitwisseling tussen docenten, onderzoekers en studenten te intensiveren en maatregelen te ontwikkelen voor de kwaliteit en de verenigbaarheid van de diverse stelsels van onderwijs en opleiding.

Na de aanslagen van 11 september 2001 werden er op het gebied van de grenscontrole nieuwe veiligheidsmaatregelen ingevoerd. De Commissie is van mening dat er een middenweg gevonden moet worden tussen de verhoogde veiligheidseisen en het doorgaan met open en beveiligde handel en passagiersvervoer.

De trans-Atlantische markt berust in wezen op de principes van wederkerigheid en wederzijdse erkenning, waarbij handel en veiligheidsmaatregelen geen contradictie vormen. Deze principes gelden voor de volgende gebieden:

• de tenuitvoerlegging van de overeenkomst inzake versterkte douanesamenwerking op het gebied van transportbeveiliging, bijvoorbeeld wat betreft het concept van een enkel loket of de e-douane;
• het uitwisselen van beste praktijken om een grotere overeenstemming te vinden tussen het Europese begrip "goedgekeurde ondernemers" (AEO, authorised economic operators) en het op douane en handel betrekking hebbende partnerschap tegen terrorisme (C-TPAT) van de Verenigde Staten;
• het vermijden van dubbele controles door de toepassing van parallel geldende - soms met elkaar in strijd zijnde - normen;
• beperking van de risico's van handelsbelemmeringen in verband met de tenuitvoerlegging van de nieuwe Amerikaanse wet tegen bioterrorisme;
• het uitwerken van internationale veiligheidsnormen op basis van de door de EU en de Verenigde Staten vastgelegde veiligheidsnormen in het kader van de werelddouaneorganisatie (WDO) (EN)(FR), de internationale burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) (EN)(FR) en de internationale maritieme organisatie (IMO) [EN];
• de gemeenschappelijke strijd tegen bedrijfsmatige fraude, het witwassen van geld, belastingontwijking en corruptie of de financiering van terrorisme.

De politieke wil als essentiële factor

Het zou wenselijk zijn indien de nieuwe in 1995 opgestelde trans-Atlantische agenda (NTA) (EN) zou worden hernieuwd. Wat de intensiteit van de uitwisseling tussen de EU en de Verenigde Staten op brede gebieden betreft werden de hoofddoelstellingen ervan bereikt. Er werd een regelmatige dialoog tussen de gesprekspartners ingesteld die elkaar voorheen maar zelden raadpleegden. Ook de samenwerking op het gebied van vraagstukken op het gebied van buitenlands beleid werd geïntensiveerd.

De economische samenwerking was evenwel aan de magere kant, met name wat de betrokkenheid van de actoren op wetgevings- en regelgevingsgebied betreft. Evenzo heeft de dialoog EU-VS geleden onder een gebrek aan politiek engagement en onvoldoende begrip van de EU in Washington.

Daarom kunnen alle in deze mededeling voorgestelde economische initiatieven alleen maar resultaten opleveren door de aanwezigheid van werkelijke politieke intenties die de vorm van concrete maatregelen aannemen zoals bijvoorbeeld:

• de instelling van een forum voor samenwerking op hoog niveau voor regelgevingsvraagstukken dat vóór de Topconferenties EU-Verenigde Staten bijeenkomt en een jaarlijkse routekaart opstelt met passende doelstellingen en prioriteiten;
• de instelling van een dialoog tussen de Europese en Amerikaanse wetgevers over de prioriteiten van de samenwerking op het gebied van de regelgeving;
• samenwerking om gezamenlijke problemen op het gebied van internationaal beleid aan te pakken of zelfs bilaterale voorstellen op internationale fora te formuleren;
• het sluiten van bindende sectorale overeenkomsten.

Voor er een echte dialoog kan plaatsvinden zouden de trans-Atlantische betrekkingen bovendien strategischer en efficiënter moeten zijn om de gemeenschappelijke visie van een internationale orde met meer democratie, vrede en welvaart te verwezenlijken. Wat dit betreft zou er een nieuwe trans-Atlantische verklaring opgesteld kunnen worden, waarin de gemeenschappelijke waarden worden onderstreept en prioriteiten voor gemeenschappelijke initiatieven ontwikkeld kunnen worden die gebaseerd zijn op de erkenning van de onderlinge economische afhankelijkheid van de Verenigde Staten en de EU.

Context

Deze mededeling past in het kader van de "Verklaring over de versterking van het economische partnerschap" [EN] die in 2004 op de Topconferentie EU-VS in Dromoland Castle (Ierland) werd aangenomen; op deze top hebben de betrokken partijen ideeën naar voren gebracht over de mogelijkheden om de trans-Atlantische economische integratie te verdiepen. Door het herziene en versterkte partnerschap krijgen de betrekkingen tussen de EU en de Verenigde Staten een nieuw elan.

De Commissie stelt voor dat er een economische verklaring wordt aangenomen en er een politieke follow-up plaatsheeft om, met name door bindende overeenkomsten, deze verplichtingen effectief te maken.

Bovendien werd er in 2004, voorafgaande aan de opstelling van een gemeenschappelijke economische verklaring, een openbare raadpleging door de Commissie gelanceerd om de gebieden vast te leggen die in de onderhavige mededeling behandeld worden.

GERELATEERDE BESLUITEN

Verklaring EU-VS van 20 juni 2005 (Topconferentie van Washington): "Initiatief voor de versterking van de trans-Atlantische economische integratie en de groei" (EN) De EU en de Verenigde Staten bekrachtigen hun wil om de hinderpalen op de gebieden handel en investeringen te elimineren, en groei en innovatie te bevorderen. Daardoor zal de integratie van de trans-Atlantische markt ondersteund worden en kunnen bedrijven meer mogelijkheden worden geboden.

De beide partners noemen in hun verklaring tien punten, of ook wel gebieden, waarop de inspanningen naar hun mening voortgezet moeten worden en die in bijlage bij deze verklaring nader uitgewerkt worden:

• bevordering van de samenwerking op het gebied van de regelgeving en de normen waarbij mechanismen voor samenwerking en coördinatie worden ingesteld om de kwaliteit op regelgevingsgebied te verbeteren en de verschillen te verkleinen. Uitwisselingen van ervaringen en de gezamenlijke benutting van kennis worden gestimuleerd in het kader van een dialoog op hoog niveau overeenkomstig de routekaart voor de samenwerking EU/VS op regelgevingsgebied (EN), maar ook in het kader van een instantie op hoog niveau van de reguleringsinstanties van beide partners;
• bevordering van open en concurrende kapitaalmarkten om ervoor te zorgen dat de trans-Atlantische financiële markten vlot functioneren. De belangrijkste interventiegebieden zijn onder meer de bestrijding van financiële fraude of het witwassen van geld alsook de hervorming van de financiële markten en de verbetering van de dialoog over macro-economische en structurele vraagstukken van gemeenschappelijk belang;
• bevordering van innovatie en technische ontwikkeling als bron van groei en welvaart door de samenwerking te versterken op bijvoorbeeld de gebieden fundamenteel onderzoek, ruimteonderzoek, nanotechnologie, vervoer, cyberveiligheid of informatica. De maatregelen raken de sectoren die verband houden met hoger onderwijs en beroepsopleiding, handel, informatie en de medische sector;
• bevordering van de handel, de ontwikkelingen en de veiligheid door een versterkte samenwerking op douanegebied, om de zekerheid van personen en goederen in het transitoverkeer te waarborgen. De WDO biedt wat dit betreft al een kader van normen voor de veiligheid van de wereldhandel. De samenwerking tussen de beide partners zou bovendien verdiept moeten worden door het ontwikkelen van veiligheidsnormen met name voor het luchtvervoer van goederen, alsook door een betere samenwerking bij onderzoek en ontwikkeling van technologieën inzake veiligheid, een betere compatibiliteit van het EU-begrip "goedgekeurde ondernemers" en het US-customs-trade partnership against terrorism (C-TPAT), maatregelen ter vergemakkelijking van zakenreizen en toeristenreizen ("trusted persons"-initiatief) en een wederzijdse uitzonderingsregeling inzake visa voor verblijven van korte duur;
• bevordering van energie-efficiency, energieveiligheid, hernieuwbare energieën en de economische ontwikkeling en aanmoediging van nieuwe schone energietechnologieën in het kader van een duurzame en gecoördineerde strategie. De beide partners bevestigen verder hun steun aan de ontwikkelingslanden op dit gebied;
• bescherming van de intellectuele-eigendomsrechten door de actieve bestrijding van piraterij en namaak, waarbij internationale normen worden toegepast en gezorgd wordt voor de efficiënte toepassing van normen inzake patenten;
• vergemakkelijking van investeringen door het verstrekken van nuttige, volledige en makkelijk toegankelijke informatie over het beleid en de regels betreffende investeringen en door het elimineren van de op dit gebied bestaande hinderpalen;
• versterkte coördinatie op het gebied van het concurrentiebeleid en bij de toepassing van de concurrentieregels, met name door de uitwisseling van confidentiële gegevens, hetgeen tot dusverre niet gebruikelijk was;
• versterkte coördinatie en samenwerking op het gebied van de overheidsopdrachten;
• bevordering van de samenwerking op het gebied van de dienstverlening, met name wat het vliegverkeer en de wederzijdse erkenning van beroepskwalificiaties betreft.

Voor de tenuitvoerlegging van deze verschillende punten zijn op het hoogste niveau de verantwoordelijken van de administraties van de beide partners bevoegd. Zij leggen arbeidsprogramma's vast waarvan de tenuitvoerlegging in het kader van de EU/VS-Topconferenties wordt geëvalueerd. Tegelijkertijd wordt de samenwerking tussen de wetgevers en de raadpleging van de betrokken partijen aangemoedigd om bij te dragen tot de versterking van het partnerschap.

Laatste wijziging: 19.06.2006