Strategia Unii Europejskiej dla regionu Dunaju
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Komunikat w sprawie strategii Unii Europejskiej dla regionu Dunaju
Dokument roboczy – Plan działania towarzyszący strategii Unii Europejskiej dla regionu Dunaju
JAKIE SĄ CELE KOMUNIKATU I PLANU DZIAŁANIA?
- Strategia UE dla regionu Dunaju (EUSDR) to strategia makroregionalna* opracowana wspólnie przez kraje i zainteresowane strony regionu Dunaju oraz Komisję Europejską, mająca na celu sprostanie głównym wspólnym wyzwaniom, utworzenie synergii oraz koordynowanie istniejących polityk i inicjatyw w całym regionie Dunaju.
- Plan działania związany ze strategią EUSDR z 2020 r. stanowi wspólną odpowiedź na te wyzwania. Za jego pomocą uaktualniono i skoncentrowano działania z 2010 r., takie jak Europejski Zielony Ład i transformacja cyfrowa, umieszczając je w kontekście strategicznym, oraz powiązano je z innymi programami.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Obszar regionu Dunaju wyznacza dorzecze tej rzeki, a znaczna jego część znajduje się na terytorium Unii Europejskiej (UE). Pod względem geograficznym obejmuje on: Niemcy (Badenię-Wirtembergię i Bawarię), Austrię, Słowację, Czechy, Węgry, Słowenię, Rumunię, Bułgarię, Chorwację, Serbię, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, Mołdawię i Ukrainę (regiony w bezpośrednim sąsiedztwie Dunaju).
Wyzwania
Strategia dotyczy głównych wyzwań, takich jak w szczególności:
- mobilność: czerpanie znacznych korzyści w zakresie ochrony środowiska i wydajności śródlądowych dróg wodnych między innymi poprzez rozwój transportu multimodalnego, poprawę połączeń z innymi dorzeczami oraz modernizację portów śródlądowych;
- energia: większa różnorodność zwiększy poziom bezpieczeństwa energetycznego; kluczowe znaczenie ma poprawa wydajności, w tym oszczędność energii i większe wykorzystywanie źródeł odnawialnych;
- środowisko: Dunaj jest wysoce zanieczyszczony, dlatego należy wziąć pod uwagę wpływ połączeń transportowych, rozwoju turystyki i powstawania nowych zakładów energetycznych;
- zagrożenia: duże powodzie, susze i awarie przemysłowe powodujące uwolnienie zanieczyszczeń nie są rzadkością – zapobieganie takim wydarzeniom, gotowość na nie i skuteczne reagowanie wymagają ścisłej współpracy i wymiany informacji;
- kwestie społeczno-ekonomiczne: region charakteryzuje się bardzo dużym zróżnicowaniem gospodarczym przy jednoczesnym braku współpracy, zarówno w wymiarze finansowym, jak i instytucjonalnym;
- bezpieczeństwo oraz poważna i zorganizowana przestępczość: region zmaga się z istotnymi problemami, takimi jak handel ludźmi i przemyt towarów, a korupcja podkopuje zaufanie publiczne i hamuje rozwój.
Plan działania z 2020 r.
Propozycje działań zostały zaprojektowane tak, aby:
- stanowiły odpowiedź na kwestie wymagające wspólnego działania;
- miały wpływ na cały makroregion lub jego znaczną część, np. w skali międzynarodowej;
- znajdowały się w zasięgu możliwości podmiotów z regionu Dunaju (pod względem praktycznym, prawnym i finansowym);
- były ze sobą spójne i sprzyjały sobie nawzajem.
1.
Lepsze połączenie regionu Dunaju ze światem
Poprawa mobilności i rozwój transportu multimodalnego:
- Rozwój transportu wodnego poprzez między innymi:
- lepszą infrastrukturę dróg wodnych i infrastrukturę portową oraz lepsze zarządzanie portami;
- rozwój przedsiębiorstw;
- modernizację floty;
- wysokiej jakości edukację i zatrudnienie;
- prostsze, zharmonizowane i cyfrowe procesy administracyjne.
- Rozwój połączeń drogowych, kolejowych i lotniczych poprzez między innymi:
- ukończenie przebiegającej przez region kluczowej transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T);
- wspieranie tworzenia kolejowych korytarzy towarowych stanowiących część europejskiej sieci kolejowej ukierunkowanej na konkurencyjny transport towarowy, obejmujących także kraje kandydujące i sąsiadujące (zob. glosariusz na temat polityki sąsiedztwa);
- zacieśnianie współpracy w zakresie ruchu lotniczego, która poprawi połączenia regionalne;
- tworzenie zrównoważonych systemów transportu metropolitarnego i rozwój mobilności;
- modernizację regionalnej i lokalnej infrastruktury transgranicznej oraz poprawę dostępu do obszarów wiejskich;
- dalsze planowanie multimodalnych węzłów przesiadkowych.
- Rozwój zrównoważonej energetyki poprzez między innymi:
- dalsze wykorzystywanie biomasy, energii słonecznej, geotermalnej, wodnej i wiatrowej;
- wspieranie efektywności energetycznej oraz wykorzystywanie energii odnawialnej w budynkach i systemach ogrzewania;
- wspieranie działań w zakresie obniżania emisyjności i ograniczanie zanieczyszczeń powietrza w sektorze transportu;
- wymianę najlepszych praktyk i opracowywanie działań ukierunkowanych na ograniczanie ubóstwa energetycznego, ochronę wrażliwych konsumentów i umożliwienie konsumentom uczestnictwa w rynku energii;
- poszukiwanie nowych i innowacyjnych rozwiązań w zakresie magazynowania energii;
- zachęcanie do wymiany informacji i najlepszych praktyk w celu poprawy współpracy oraz do inicjowania wspólnych projektów.
- Propagowanie kultury, turystyki i kontaktów międzyludzkich:
- promowanie zrównoważonej turystyki i korzystania z możliwości oferowanych przez projekty EUSDR;
- wspieranie turystyki kulturowej i ochrona dziedzictwa kulturowego;
- inwestowanie w wysokiej jakości, zrównoważone produkty, usługi, innowacje i infrastrukturę;
- umożliwianie rozwoju umiejętności, zapewnianie dostępu do edukacji i tworzenie nowych miejsc pracy;
- promowanie i wspieranie rozwoju działalności kulturowej i sektorów kreatywnych.
2.
Ochrona środowiska
- Przywracanie i utrzymanie wysokiej jakości wód:
- wspieranie działań w zakresie monitorowania, zapobiegania i ograniczania zanieczyszczenia wody niebezpiecznymi i nowymi substancjami;
- dalsze pobudzanie inwestycji w budowę, rozwój, utrzymanie i modernizację oczyszczalni ścieków komunalnych;
- wspieranie środków w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom rozproszonym i ich redukcji, promowanie retencji składników odżywczych, inteligentnego nawadniania i ponownego wykorzystywania wody;
- poszerzanie wiedzy na temat ochrony zasobów wodnych i zabezpieczenia dostaw wody pitnej;
- wspieranie środków umożliwiających migrację ryb w dorzeczu;
- wspieranie środków pozwalających na dostosowanie do skutków zmiany klimatu związanych z ilością i jakością wody;
- zacieśnianie współpracy, poszerzanie i wymiana wiedzy oraz pozyskiwanie finansowania dla działań w zakresie gwarantowania jakości wody w regionie.
- Zarządzanie zagrożeniami dla środowiska:
- wspieranie planów związanych z zarządzaniem różnego rodzaju ryzykiem;
- rozwój możliwości i poszerzenie zasięgu systemów prognozowania, ostrzegania i szybkiego reagowania obejmujących całe dorzecze lub region;
- doskonalenie środków w zakresie zapobiegania katastrofom i postępowania w razie ich zaistnienia wśród organizacji rządowych i pozarządowych;
- ograniczanie działalności człowieka mającej szkodliwy wpływ na środowisko;
- prognozowanie regionalnego i lokalnego wpływu zmiany klimatu.
- Ochrona bioróżnorodności, krajobrazów oraz jakości powietrza i gleb poprzez między innymi:
- nawiązywanie współpracy międzynarodowej i harmonizacja dokumentacji dotyczącej obszarów chronionych systemów rzecznych;
- budowanie potencjału władz lokalnych i regionalnych, organizacji pozarządowych oraz społeczności eksperckich i naukowych zajmujących się kwestiami środowiskowymi;
- opracowywanie planów działania i zarządzania w zakresie ochrony zagrożonych gatunków;
- opracowywanie metod kontroli inwazyjnych gatunków obcych i zapobiegania ich występowaniu;
- wzmacnianie i utrzymywanie usług ekosystemowych związanych z glebą;
- identyfikację obszarów, na których zalegają przestarzałe pestycydy i podobne odpady chemiczne, oraz opracowywanie planów kryzysowych w razie katastrofy środowiskowej;
- realizację działań zmierzających do stopniowej redukcji zanieczyszczenia powietrza;
- stymulowanie zarządzania i ekologicznej renaturyzacji terenów podmokłych, w szczególności w delcie Dunaju.
3.
Budowanie dobrobytu
- Rozwijanie społeczeństwa wiedzy poprzez badania, edukację i technologie informacyjne, w tym między innymi:
- wspieranie koordynacji krajowych, regionalnych i unijnych funduszy w celu rozwoju doskonałości w zakresie badań i innowacji;
- zachęcanie do uczestnictwa w unijnych programach w zakresie badań i innowacji, szczególnie w programie „Horyzont Europa”;
- wzmacnianie współpracy pomiędzy uniwersytetami, organizacjami badawczymi oraz małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP);
- promowanie badań i innowacji.
- Wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw, w tym rozwój klastrów, w tym między innymi:
- wspieranie współpracy i wymiany wiedzy pomiędzy MŚP, środowiskiem akademickim, sektorem publicznym i społeczeństwem obywatelskim;
- poprawa warunków, wsparcia i budowania potencjału zainteresowanych stron w celu wzmocnienia współpracy, zwłaszcza na obszarach wiejskich;
- oferowanie skuteczniejszego wsparcia mającego na celu wzmacnianie potencjału innowacyjnego i cyfrowego MŚP prowadzonych przez kobiety;
- zwiększenie wykorzystywania technologii sztucznej inteligencji w MŚP z regionu Dunaju.
- Inwestowanie w ludzi i umiejętności poprzez między innymi:
- nasilanie współpracy w zakresie polityk dotyczących rynku pracy;
- cyfryzację i innowacje w świecie pracy;
- integrację najsłabszych grup społecznych na rynku pracy;
- walkę z ubóstwem i wspieranie włączenia społecznego;
- zapewnianie jakościowego i skutecznego kształcenia i szkolenia;
- umożliwianie dożywotniej nauki i mobilności edukacyjnej.
4.
Zwiększanie potencjału regionu
- Rozwijanie potencjału instytucji i współpracy pomiędzy nimi poprzez między innymi:
- poprawę możliwości instytucji w zakresie świadczenia wysokiej jakości usług publicznych;
- umożliwianie współpracy administracyjnej społeczności z regionów przygranicznych;
- usuwanie ograniczeń związanych z niskim poziomem absorpcji unijnych funduszy;
- poprawę koordynacji finansowania;
- testowanie i wspieranie innowacyjnych rozwiązań w zakresie finansowania;
- wspieranie współpracy opartej na wzajemnym zaufaniu pomiędzy organizacjami rządowymi a pozarządowymi;
- zwiększanie zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego i lokalnych organizacji w sprawy regionu.
- Współpraca w celu poprawy bezpieczeństwa oraz zwalczania zorganizowanej i poważnej przestępczości poprzez między innymi:
- wzmacnianie współpracy policyjnej w celu poprawy bezpieczeństwa, zwalczania poważnej i zorganizowanej przestępczości oraz zwiększenia wysiłków w walce z zagrożeniami terrorystycznymi;
- wspieranie strategicznej, długoterminowej współpracy pomiędzy organizacjami ścigania poprzez lepsze sieci kontaktów;
- poprawę systemów kontroli granicznej, zarządzania kontrolą dokumentów i współpracy w zakresie spraw konsularnych;
- wspieranie praworządności i walkę z korupcją.
Realizacja i finansowanie
Wszystkie zaangażowane strony muszą wdrożyć działania na poziomie krajowym, regionalnym, miejskim i lokalnym, wykorzystując środki finansowe uzyskane za pośrednictwem unijnych programów, takich jak europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne.
KONTEKST
EUSDR stanowi jedną z czterech unijnych strategii makroregionalnych.
Więcej informacji:
KLUCZOWE POJĘCIA
Strategia makroregionalna: zintegrowane ramy umożliwiające stawianie czoła wspólnym wyzwaniom stojącym przed danym obszarem geograficznym, dotyczące państw członkowskich i krajów spoza UE zlokalizowanych na tym samym obszarze geograficznym, które czerpią korzyści ze wzmocnionej współpracy przyczyniającej się do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej.
GŁÓWNE DOKUMENTY
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Strategia Unii Europejskiej dla regionu Dunaju (COM(2010) 715 wersja ostateczna z 8.12.2010)
Dokument roboczy służb Komisji – Plan działania zastępujący dokument roboczy SEC(2010) 1489 final towarzyszący komunikatowi Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Strategia Unii Europejskiej dla regionu Dunaju (SWD(2020) 59 final z 6.4.2020)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Dokument roboczy służb Komisji towarzyszący dokumentowi: Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z realizacji strategii makroregionalnych UE (SWD(2020) 186 final z 23.9.2020)
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z realizacji strategii makroregionalnych UE (COM(2020) 578 final z 23.9.2020)
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 – Przywracanie przyrody do naszego życia (COM(2020) 380 final z 20.5.2020)
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Europejski Zielony Ład (COM(2019) 640 final z 11.12.2019)
Konkluzje Rady dotyczące wdrażania strategii makroregionalnych UE z 10.5.2019
Konkluzje Rady dotyczące wdrażania strategii makroregionalnych UE z 25.4.2017
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z realizacji strategii makroregionalnych UE (COM(2016) 805 final z 16.12.2016)
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie zarządzania strategiami makroregionalnymi (COM(2014) 284 final z 20.5.2014)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE (Dz.U. L 348 z 20.12.2013, s. 1–128)
Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 1315/2013 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczące wartości dodanej strategii makroregionalnych (COM(2013) 468 final z 27.6.2013)
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczące strategii Unii Europejskiej na rzecz regionu Dunaju (COM(2013) 181 final z 8.4.2013)
Dokument roboczy służb Komisji – Plan działania – Towarzyszący komunikatowi Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii Unii Europejskiej dla regionu Dunaju (SEC(2010) 1489 final z 8.12.2010)
Ostatnia aktualizacja: 09.04.2021