EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Groenboek - Een Europese strategie voor duurzame, concurrerende en continu geleverde energie voor Europa

Met dit groenboek wil de Commissie gestalte geven aan een echt Europees energiebeleid als antwoord op de talrijke uitdagingen op het gebied van de continuïteit van de energievoorziening en de effecten op de groei en het milieu in Europa. De Europese Unie (EU) moet snel en doeltreffend handelen op zes prioritaire gebieden teneinde een concurrerende, duurzame en continu geleverde energievoorziening te waarborgen. De interne markt, de energie-efficiëntie, het onderzoek en het buitenlands beleid moeten alle bijdragen tot de totstandbrenging van een sterk energie-Europa in een internationale context.

BESLUIT

Groenboek van de Commissie van 8 maart 2006, "Een Europese strategie voor duurzame, concurrerende en continu geleverde energie voor Europa" [COM(2006) 105 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Het groenboek inzake energie markeert een belangrijke fase in de ontwikkeling van een energiebeleid voor de Europese Unie. Om zijn economische, sociale en milieudoelstellingen te bereiken, moet Europa grote uitdagingen op energiegebied overwinnen: groeiende afhankelijkheid van de invoer, schommeling van de prijzen van koolwaterstoffen, klimaatverandering, toename van de vraag en hinderpalen voor de verwezenlijking van een interne energiemarkt. Als tweede energiemarkt ter wereld kan de EU profijt halen van haar mondiale toppositie op het gebied van het beheer van de vraag en de bevordering van hernieuwbare energiebronnen.

De Commissie verzoekt de lidstaten om alles in het werk te stellen om gestalte te geven aan een Europees energiebeleid gericht op drie grote doelstellingen:

  • duurzaamheid, om te strijden tegen de klimaatverandering door een bevordering van het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en van de energie-efficiëntie;
  • concurrentievermogen, ter verbetering van de efficiëntie van het Europese energienetwerk via de totstandbrenging van een interne energiemarkt;
  • continuïteit van de energievoorziening, om het aanbod en de vraag binnen de EU beter op elkaar af te stemmen in een internationale context.

In het Groenboek worden zes prioritaire gebieden aangewezen waarvoor de Commissie concrete maatregelen voorstelt om een Europees energiebeleid gestalte te geven. Deze zes prioritaire actiegebieden, gaande van de voltooiing van de interne markt voor gas en elektriciteit tot de totstandbrenging van een gemeenschappelijk energiebeleid, moeten het voor Europa mogelijk maken een concurrerende, duurzame en continu verzekerde energievoorziening te garanderen.

Energie voor groei en banen in Europa: voltooiing van de Europese interne markt voor gas en elektriciteit

Een eerste uitdaging die moet worden aangegaan om een energie-Europa op te bouwen is de verwezenlijking van een interne markt voor gas en elektriciteit. Momenteel worden vele nationale markten nog gekenmerkt door protectionisme en marktdominantie door enkele historische spelers. Deze nationale reflexen benadelen de consument en hebben tot gevolg dat de prijzen hoog blijven en de infrastructuur weinig concurrerend is.

De openstelling van de markten houdt in dat er een gelijk speelveld wordt gecreëerd op Europees niveau teneinde een veiliger en concurrerende energievoorziening voor Europa te waarborgen. Vanaf juli 2007 heeft de consument ook het recht om vrijelijk om het even welke Europese leverancier van gas en electriciteit te kiezen. Om die interne markt voor energie daadwerkelijk te verwezenlijken zijn er inspanningen nodig op de volgende prioritaire gebieden:

  • de ontwikkeling van een Europees netwerk, met gemeenschappelijke regels en normen inzake grensoverschrijdende handel om voor de leveranciers een geharmoniseerde toegang tot de nationale netwerken mogelijk te maken. Deze gemeenschappelijke regels worden uitgewerkt in samenwerking met de netwerkbeheerders en zo nodig met een Europese energieregelgever;
  • een prioritair interconnectieplan om de investeringen te bevorderen in infrastructuur ter verbinding van de verschillende nationale netwerken die nu doorgaans nog geïsoleerd zijn;
  • investeringen in productiecapaciteit om piekperiodes beter te kunnen opvangen, met gebruikmaking van de openstelling van de markt en een grotere concurrentie om de vereiste investeringen te bevorderen;
  • een duidelijkere ontbundeling van de activiteiten om een duidelijker onderscheid te krijgen tussen de producenten en de transporteurs van gas en elektriciteit. De verwarring die op dit gebied in bepaalde landen gehandhaafd blijft, is een vorm van protectionisme die aanleiding kan geven tot nieuwe communautaire maatregelen;
  • de bevordering van het concurrentievermogen van de Europese industrie, door de energie tegen aanvaardbare tarieven aan te bieden.

Gegarandeerd continue voorziening: solidariteit tussen de lidstaten

Gezien de afhankelijkheid van de invoer en de schommelingen van de vraag zijn er maatregelen nodig om een constante energievoorziening te waarborgen. De EU moet reserve- en solidariteitsmechanismen opzetten om crisissen in de energievoorziening te voorkomen.

De openstelling van de markten is een middel om de continuïteit van de energievoorziening te waarborgen doordat de energiebedrijven daardoor worden gestimuleerd te investeren in een stabiele en concurrerende omgeving. De Commissie stelt ook voor om een Europese waarnemingspost voor energievoorziening op te richten die de vraag- en aanbodpatronen op de energiemarkt moet volgen en mogelijke tekorten moet opsporen. Bij een crisis van de energievoorziening ten gevolge van schade aan de infrastructuur van een land moet een mechanisme om op zeer korte termijn solidair te reageren in werking treden.

Anderzijds moet de EU afdoende energiereserves aanleggen om voorbereid te zijn op eventuele onderbrekingen van de energievoorziening. De Commissie stelt daarom voor om de bestaande wetgeving op het gebied van de continuïteit van de energievoorziening te herzien, met name wat de voorraden van olie ()en gas van de EU betreft.

Naar een meer duurzame, efficiënte en gediversifieerde energiemix

Het staat elke lidstaat vrij zijn eigen energiemix samen te stellen op basis van de beschikbare energiebronnen. Die keuze is belangrijk voor de continuïteit van de energievoorziening van Europa en kan eventueel op Europees niveau worden gecoördineerd met behulp van een strategische analyse van het energiebeleid van de EU.

Deze analyse maakt het voor de lidstaten mogelijk hun energiemix samen te stellen in het kader van een duidelijk Europees raamwerk, waarbij rekening wordt gehouden met de diverse voorzieningsmogelijkheden en de gevolgen daarvan voor de aanbodzekerheid, het concurrentievermogen en de duurzaamheid van de energie in de EU. Die analyse kan ook het vertrekpunt vormen van een transparant objectief debat over de rol van kernenergie in de EU, alsook voor de afbakening van de strategische doelstellingen voor de algemene energiemix in het geheel van de EU.

De EU vooraan in de strijd tegen de klimaatverandering

De toename van het mondiale energieverbruik en van de uitstoot van broeikasgassen is een directe oorzaak van de opwarming van de planeet, met de alarmerende gevolgen daarvan. Het groenboek stelt voor om de EU een vooraanstaande rol te doen spelen in de strijd tegen de klimaatverandering en de ontwikkeling van technologieën die in de toekomst een schone en duurzame energie mogelijk zullen maken.

Het eerste wat de EU moet doen om verder het voorbeeld te geven op mondiaal niveau is een verdere verbetering van de energie-efficiëntie. De doelstelling is de economische groei los te koppelen van het energieverbruik om minder te consumeren en tegelijk concurrerend te blijven. In het groenboek 2005 inzake energie-efficiëntie (es de en fr)werd gewezen op een energiebesparingspotentieel van 20% tegen 2020. Deze doelstelling staat centraal in het actieplan inzake energie-efficiëntie dat de Commissie zal uitwerken en dat grotendeels gericht zal zijn op de lidstaten die alle maatschappelijke krachten moeten mobiliseren in de strijd tegen energieverspilling.

De Commissie legt ook de klemtoon op de rol van hernieuwbare energiebronnen, een sector waarin de EU al goed is voor de helft van de mondiale markt. Om een stabiel klimaat voor de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen te creëren, zal de Commissie een stappenplan voor hernieuwbare energie uitwerken. Dit stappenplan moet de algemene en specifieke doelstellingen van de EU voor de periode tot 2020 omvatten, alsook een lijst van maatregelen om de ontwikkeling van schone en duurzame energiebronnen te bevorderen. Het zal ook initiatieven op het gebied van biomassa (es de en fr) omvatten, alsmede steun ter bevordering van elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen (es de en fr).

Vastlegging en geologische opslag van koolstof en het gebruik van schone fossielebrandstoftechnologieën moeten worden aangemoedigd teneinde het voor landen die dat wensen mogelijk te maken ook steenkool in hun energiemix te behouden.

Onderzoek en innovatie in dienst van het Europese energiebeleid

Of Europa een concurrerende, duurzame en continu verzekerde energievoorziening tot stand kan brengen, hangt voor een groot deel af van de ontwikkeling en het uitrollen van nieuwe energietechnologieën. Gezien de grote energie-uitdagingen van de komende jaren speelt onderzoek naar onder meer het vergroten van de energie-efficiëntie en duurzame energiebronnen een zeer belangrijke rol.

Het zevende kaderprogramma voor onderzoek van de EU biedt een geschikt kader voor de ontwikkeling van nieuwe energietechnologieën die de productie en het verbruik van energie in Europa moeten optimaliseren. Voorts verbindt de Commissie zich ertoe om een strategisch plan voor Europese energietechnologie uit te werken om structuur te geven aan de onderzoeksinspanning op energiegebied en een goede commerciële toepassing van nieuwe technologieën te vergemakkelijken.

Naar een coherent extern energiebeleid

Een internationale dialoog met de energiepartners van de EU is cruciaal om de continuïteit, levensvatbaarheid en duurzaamheid van de Europese energievoorziening te waarborgen. Het externe energiebeleid van de EU moet de Unie één stem geven om de energie-uitdagingen van de komende jaren aan te kunnen gaan.

Alvorens naar buiten te treden, moet de EU een gemeenschappelijk standpunt bepalen op het gebied van de gewenste energiemix, de nieuwe energie-infrastructuren en de energiepartnerschappen met derde landen. Op basis van haar strategische analyse van het energiebeleid kan de EU de dialoog met de producerende landen versterken en op een efficiëntere manier reageren op eventuele crisissen bij de energievoorziening. Bovendien zal energie steeds meer een belangrijk thema worden bij de internationale dialoog op andere gebieden, zoals de klimaatverandering en de duurzame ontwikkeling.

Energie is ook een belangrijk aspect van het nabuurschapsbeleid, zowel op het gebied van de productie als wat het transport betreft van de energie naar de EU. De Commissie stelt derhalve voor de markten van de EU en van haar buren beter te integreren via de ontwikkeling van een pan-Europese energiegemeenschap.

Context

Doordat het de diverse aspecten van het energiebeleid groepeert in één gemeenschappelijke strategie kan het groenboek beschouwd worden als een belangrijke etappe in de ontwikkeling van een gemeenschappelijk energiebeleid. Het vormt de aanzet tot een periode van publieke raadpleging en tot het opzetten van een reeks concrete acties op energiegebied. Op de Europese voorjaarsraad van 2006 zijn de aanbevelingen van het groenboek gebruikt als basis voor de uitwerking van een nieuw Europees energiebeleid.

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie van 8 februari 2006 - Een EU-strategie voor biobrandstoffen [COM(2006) 34 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Mededeling van de Commissie van 7 december 2005 - Actieplan biomassa [COM(2005) 628 (es de en fr) def. - Publicatieblad C 49 van 28.2.2006].

Groenboek van de Commissie van 22 juni 2005 - Groenboek inzake energie-efficiëntie "Meer doen met minder" [COM(2005) 265 (es de en fr) def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Groenboek van de Commissie van 29 november 2000 - Op weg naar een Europese strategie voor een continue energievoorziening [COM(2000) 769 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Laatste wijziging: 05.07.2006

Top