Προστασία των καταναλωτών από τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Η οδηγία 93/13/ΕΟΚ προστατεύει τους καταναλωτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) από καταχρηστικές ρήτρες και όρους που μπορεί να περιλαμβάνονται σε τυποποιημένες συμβάσεις για αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζουν. Αναφέρεται στην έννοια της «καλής πίστης» προκειμένου να αποφευχθούν σημαντικές ανισορροπίες που αφορούν αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις.
• Στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας για τους καταναλωτές, η οδηγία 93/13/ΕΟΚ τροποποιήθηκε από την οδηγία (ΕΕ) 2019/2161, η οποία αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό του δικαίου των καταναλωτών της ΕΕ και στη βελτίωση της επιβολής του.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Οδηγία 93/13/ΕΟΚ

• Η φύση των αγαθών και των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται, οι περιστάσεις της συναλλαγής και όλοι οι υπόλοιποι όροι και προϋποθέσεις πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αξιολογείται το κατά πόσο μια ρήτρα που περιλαμβάνεται σε σύμβαση είναι δίκαιη ή όχι.
• Η πραγματική τιμή που καταβάλλεται για τα αγαθά ή τις υπηρεσίες δεν υπόκειται σε αυτήν την αξιολόγηση, εκτός εάν η εν λόγω ρήτρα δεν έχει διατυπωθεί με σαφή και κατανοητό τρόπο.
• Η οδηγία περιέχει ενδεικτικό και μη εξαντλητικό κατάλογο καταχρηστικών συμβατικών όρων. Σε αυτούς συγκαταλέγεται η απαίτηση καταβολής εκ μέρους των καταναλωτών παράλογα υψηλού τόκου (π.χ. για καθυστέρηση πληρωμής) ή η δέσμευσή τους με ρήτρες τις οποίες δεν είχαν τον χρόνο να κατανοήσουν πλήρως πριν την υπογραφή της σύμβασης.
• Όλες οι γραπτές συμβάσεις πρέπει να διατυπώνονται με σαφή και κατανοητό τρόπο. Σε περίπτωση αμφιβολίας για την έννοια μιας ρήτρας, επικρατεί η ευνοϊκότερη για τον καταναλωτή ερμηνεία.
• Οι συμβατικές ρήτρες που θεωρούνται καταχρηστικές δεν δεσμεύουν τους καταναλωτές. Ωστόσο, το υπόλοιπο συμβόλαιο εξακολουθεί να ισχύει σε περιπτώσεις που αυτό είναι νομίμως δυνατό.
• Τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν την ύπαρξη αποτελεσματικών μέσων ώστε να προλαμβάνεται η χρήση καταχρηστικών ρητρών στις συμβάσεις.
• Οι οργανισμοί ή τα άτομα που έχουν έννομο συμφέρον για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν ενώπιον του δικαστηρίου προκειμένου να διακοπεί η εφαρμογή καταχρηστικής συμβατικής ρήτρας.
• Το 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές για την ερμηνεία και την εφαρμογή της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αποσκοπούν στην παρουσίαση της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά την εν λόγω οδηγία, κατά τρόπο διαρθρωμένο, ώστε να διευκολυνθεί η αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας στις χώρες της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου.

Κυρώσεις

• Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2019/2161 υποχρεώνει τα κράτη μέλη να επιβάλουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης των κανόνων για τις καταχρηστικές συμβατικές ρήτρες, βάσει ενός συνόλου κριτηρίων. Στα κριτήρια αυτά περιλαμβάνονται:
  • η φύση, η βαρύτητα, η έκταση και η διάρκεια της παράβασης·
  • τυχόν ενέργειες του πωλητή με σκοπό τον μετριασμό ή την επανόρθωση της ζημίας που υπέστησαν οι καταναλωτές·
  • τυχόν προηγούμενες παραβάσεις του πωλητή·
  • οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στον πωλητή για την ίδια παράβαση σε άλλα κράτη μέλη σε διασυνοριακές υποθέσεις, όπου οι πληροφορίες σχετικά με τις εν λόγω κυρώσεις είναι διαθέσιμες μέσω του μηχανισμού που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/2394 (βλέπε σύνοψη).
• Σύμφωνα με τη νέα οδηγία, τα κράτη μέλη πρέπει να είναι σε θέση να επιβάλουν κυρώσεις εφόσον, στο πλαίσιο των συντονισμένων δράσεων που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/2394, εντοπίζουν σημαντικές διασυνοριακές παραβάσεις που επηρεάζουν τους καταναλωτές σε αρκετά κράτη μέλη. Τα πρόστιμα πρέπει να ισοδυναμούν με τουλάχιστον το 4 % του κύκλου εργασιών του εμπόρου, ή να κυμαίνονται στα δύο εκατομμύρια ευρώ όταν δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για τον κύκλο εργασιών του.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ;

• Η οδηγία 93/13/ΕOK έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1994.
• Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2019/2161 έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι τις 28 Νοεμβρίου 2021. Τα κράτη μέλη έπρεπε να εφαρμόσουν τους κανόνες από τις 28 Μαΐου 2022.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στα εξής:

• Οδηγία σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τους καταναλωτές — Νέα συμφωνία για τους καταναλωτές (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ L 95 της 21.4.1993, σ. 29-34).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές για την ερμηνεία και την εφαρμογή της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ C 323 της 27.9.2019, σ. 4-92).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή — Νέα συμφωνία για τους καταναλωτές [COM(2018) 183 final της 11.4.2018].

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/2394 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2017, σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών και με την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 (ΕΕ L 345 της 27.12.2017, σ. 1-26).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 28.10.2022