Linji Gwida dwar restrizzjonijiet vertikali

 

SOMMARJU TA’:

Avviż mill-Kummissjoni — Linji Gwida dwar restrizzjonijiet vertikali

X’INHU L-GĦAN TAL-LINJI GWIDA?

• Dawn jgħinu lill-kumpaniji jiċċekkjaw li l-ftehimiet vertikali tagħhom (ftehimiet bejn kumpaniji li joperaw f’livelli differenti tal-katina ta’ produzzjoni jew ta’ distribuzzjoni, bħal manifatturi u bejjiegħa bl-ingrossa jew bl-imnut, biex ibigħu u jixtru oġġetti jew servizzi) jikkonformaw mar-regoli dwar il-kompetizzjoni tal-UE, kif stipulati fl-Artikolu 101 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE).
• Dawn jikkomplementaw ir-Regolament (UE) Nru 330/2010, ir-Regolament ta’ Eżenzjoni ta’ Kategorija (BER) tal-UE, li jrendi l-projbizzjoni tal-Artikolu 101(1) tat-TFUE inapplikabbli għal ftehimiet vertikali li jissodisfaw ċerti rekwiżiti u jipprovdi “żona ta’ sigurezza” lil tali ftehimiet.
• Huma jistabbilixxu prinċipji ġenerali għall-valutazzjoni ta’ restrizzjonijiet vertikali u jipprovdu gwida għall-valutazzjoni tat-tipi l-aktar komuni ta’ restrizzjonijiet vertikali:
  • marka unika (obbligi li ma jkunx hemm kompetizzjoni);
  • distribuzzjoni esklużiva;
  • allokazzjoni esklużiva tal-klijenti;
  • distribuzzjoni selettiva;
  • franchising;
  • provvista esklużiva;
  • ħlasijiet bil-quddiem għall-aċċess;
  • ftehimiet ta’ ġestjoni ta’ kategorija;
  • irbit; u
  • restrizzjonijiet fuq il-prezz tal-bejgħ mill-ġdid.
• Dawn jiddeskrivu l-qafas ġenerali ta’ analiżi u l-politika ta’ infurzar użata mill-Kummissjoni Ewropea f’każijiet individwali li jikkonċernaw ftehimiet vertikali.

PUNTI EWLENIN

L-Artikolu 101 tat-TFUE

• Skont l-Artikolu 101(1) tat-TFUE, ftehimiet bejn ditti li jistgħu jaffettwaw il-kummerċ bejn il-pajjiżi tal-UE u li għandhom bħala l-għan jew riżultat tagħhom il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal-kompetizzjoni huma pprojbiti.
• L-Artikolu 101(2) tat-TFUE jiddikjara li l-ftehimiet, il-prattiki miftiehma jew id-deċiżjonijiet minn assoċjazzjonijiet ta’ impriżi pprojbiti skont l-Artikolu 101(1) TFUE huma nulli u bla effett.
• L-Artikolu 101(3) tat-TFUE, madankollu, jippermetti li ċerti ftehimiet — jekk joħolqu biżżejjed benefiċċji li huma akbar mill-effetti kontra l-kompetizzjoni — jiġu eżentati mill-projbizzjoni fl-Artikolu 101(1).

L-objettiv ewlieni tal-Artikolu 101 huwa li jiżgura li d-ditti ma jużawx ftehimiet, inklużi ftehimiet vertikali, biex jillimitaw il-kompetizzjoni għad-detriment tal-konsumaturi.

Ftehimiet vertikali li ġeneralment ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101

Skont il-linji gwida, it-tipi ta’ ftehimiet vertikali li ġejjin ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101:

• ftehimiet ta’ importanza minuri u bejn SMEs, li ma jillimitawx il-kompetizzjoni b’mod apprezzabbli minħabba s-sehem tas-suq żgħir tal-partijiet;
• ftehimiet ta’ aġenzija*, bil-fattur determinanti fir-rigward tal-applikazzjoni tal-Artikolu 101 ikun ir-riskju finanzjarju jew kummerċjali mġarrab mill-aġent fir-rigward tal-attivitajiet li ġie maħtur għalihom bħala aġent mill-prinċipal;
• ftehimiet ta’ subkuntrattar* sakemm it-teknoloġija jew it-tagħmir ipprovduti mill-kuntrattur ikunu neċessarji biex is-subkuntrattar ikun jista’ jipproduċi l-prodotti. Madankollu, jekk il-kuntrattur jimponi restrizzjonijiet fuq is-subkuntrattar bħal pereżempju jobbligah li ma jwettaqx jew ma jisfruttax ir-riċerka u l-iżvilupp tiegħu stess jew ma jipproduċix għal partijiet terzi b’mod ġenerali, il-ftehim jista’ jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101 tat-TFUE.

Applikazzjoni tal-BER

• Għall-biċċa l-kbira tar-restrizzjonijiet vertikali, tħassib dwar il-kompetizzjoni jirriżulta biss jekk ikun hemm kompetizzjoni insuffiċjenti fuq livell wieħed jew aktar tal-kummerċ. Dan ifisser li jeħtieġ ikun hemm xi grad ta’ saħħa fis-suq fil-livell tal-fornitur jew tax-xerrej jew fiż-żewġ livelli.
• Huma s-sehem fis-suq tal-fornitur fis-suq fejn ibigħ l-oġġetti jew servizzi tal-kuntratt u s-sehem fis-suq tax-xerrej fis-suq fejn jixtri l-oġġetti jew servizzi tal-kuntratt li jiddeterminaw l-applikabbiltà tal-eżenzjoni ta’ kategorija. Biex tapplika l-eżenzjoni ta’ kategorija, is-sehem fis-suq tal-fornitur u tax-xerrej jeħtieġ li jkunu 30 % jew anqas kull wieħed (sakemm il-ftehim ma fihx restrizzjonijiet fundamentali u li l-klawżola kkonċernata mhijiex restrizzjoni eskluża). Madankollu, jekk jinqabeż il-limitu ta’ sehem fis-suq ta’ 30 %, dan ma joħloqx preżunzjoni ta’ illegalità. Dan il-limitu jservi biss biex jiddistingwi dawk il-ftehimiet li jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ illegalità minn dawk li jirrikjedu eżaminazzjoni individwali. Il-linji gwida jgħinu lid-ditti jwettqu tali eżaminazzjoni.
• Il-BER (Artikolu 4) fih lista ta’ restrizzjonijiet fundamentali li jwasslu għall-esklużjoni tal-ftehim vertikali mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-applikazzjoni tal-BER. Dan ifisser li jkun hemm preżunzjoni li l-ftehim jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101(1) tat-TFUE u mhuwiex probabbli li jissodisfa l-kundizzjonijiet tal-Artikolu 101(3) tat-TFUE.
• Il-BER (Artikolu 5) fih ukoll lista ta’ restrizzjonijiet esklużi. Dawn ir-restrizzjonijiet mhumiex koperti mill-BER anki jekk il-limitu tas-sehem fis-suq ma jinqabiżx. Madankollu, il-BER ikompli japplika għall-bqija tal-ftehim vertikali jekk dik il-parti tista’ tiġi eskluża mir-restrizzjoni mhux eżentata.

Irtirar tal-eżenzjoni ta’ kategorija u esklużjoni mill-applikazzjoni tal-BER

• Il-preżunzjoni ta’ legalità mogħtija mill-BER tista’ tiġi rtirata. Dan jirriżulta meta ftehim vertikali, ikkunsidrat jew f’iżolament jew flimkien ma’ ftehimiet simili infurzati minn fornituri jew xerrejja kompetituri, jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101(1) u ma jissodisfax il-kundizzjonijiet kollha tal-Artikolu 101(3). Dan jista’ jirriżulta meta, pereżempju, f’suq partikolari, ċerti fornituri jipprattikaw distribuzzjoni selettiva purament kwalitattiva filwaqt li fornituri oħra jipprattikaw distribuzzjoni selettiva kwantitattiva.
• Fejn tiġi applikata l-proċedura tal-irtirar, il-Kummissjoni għandha l-oneru li tipprova li l-ftehim jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 101(1) u li l-ftehim ma jissodisfax waħda mill-kundizzjonijiet jew diversi kundizzjonjiet tal-Artikolu 101(3).
• Il-Kummissjoni għandha s-setgħa esklużiva li tirtira l-benefiċċju tal-BER fir-rigward ta’ ftehimiet vertikali li jillimitaw il-kompetizzjoni f’suq ġeografiku rilevanti li huwa aktar wiesa’ mit-territorju ta’ pajjiż wieħed tal-UE.
• L-Artikolu 6 tal-BER jippermetti lill-Kummissjoni teskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-BER netwerks paralleli ta’ restrizzjonijiet vertikali simili fejn dawn ikopru aktar minn 50 % ta’ suq rilevanti.

Definizzjoni tas-suq u kalkolu tas-sehem mis-suq

L-avviż tal-Kummissjoni dwar id-definizzjoni ta’ suq rilevanti għall-finijiet tad-dritt tal-kompetizzjoni diġà jipprovdi gwida dwar ir-regoli, il-kriterji u l-evidenza li tuża meta tikkunsidra kwistjonijiet ta’ definizzjoni ta’ suq.

Taqsima tal-linji gwida hija ddedikata għal:

• is-suq rilevanti għall-kalkolu tal-limitu tas-sehem fis-suq ta’ 30 % taħt il-BER — is-sehem fis-suq ta’ kemm il-fornitur kif ukoll ix-xerrej huma deċiżivi fid-determinazzjoni ta’ jekk tapplikax l-eżenzjoni ta’ kategorija;
• il-kalkolu tas-sehem fis-suq taħt il-BER huwa bbażat fil-prinċipju fuq figuri ta’ valuri imma, meta dawn ma jkunux disponibbli, fuq stimi sostanzjati.

Politika ta’ infurzar f’każijiet individwali

• Ir-regoli ġenerali li ġejjin japplikaw meta jiġu vvalutati restrizzjonijiet vertikali f’sitwazzjonijiet fejn ma japplikax il-BER:
  • f’każ ta’ eżaminazzjoni individwali mill-Kummissjoni, il-Kummissjoni għandha l-oneru li tipprova li l-ftehim inkwistjoni jikser l-Artikolu 101(1) tat-TFUE. Ditti li jitolbu l-benefiċċju tal-Artikolu 101(3) tat-TFUE għandhom l-oneru li jipprovaw li l-kundizzjonijiet jiġu ssodisfati;
  • biex tivvaluta jekk ftehim vertikali għandux l-effett li jillimita l-kompetizzjoni, il-Kummissjoni tikkunsidra s-sitwazzjoni attwali jew futura probabbli fis-suq rilevanti mar-restrizzjonijiet vertikali fis-seħħ għall-kuntrarju ta’ x’kienet tkun is-sitwazzjoni fin-nuqqas ta’ tali restrizzjonijiet vertikali;
  • effetti antikompetittivi sinifikanti x’aktarx li jseħħu meta mill-inqas waħda mill-partijiet għandha jew tikseb xi grad ta’ saħħa fis-suq u l-ftehim jikkontribwixxu għall-ħolqien, iż-żamma jew it-tisħiħ ta’ dik is-saħħa fis-suq jew jippermetti lill-partijiet jisfruttaw dik is-saħħa.
• L-effetti negattivi li jistgħu jirriżultaw mir-restrizzjonijiet vertikali li d-dritt tal-kompetizzjoni tal-UE għandu l-għan li jipprevjeni jinkludu:
  • l-esklużjoni* antikompetittiva ta’ fornituri oħra jew xerrejja oħra;
  • it-tnaqqis ta’ kompetizzjoni u l-faċilitazzjoni ta’ kollużjoni bejn il-fornitur u l-kompetituri tiegħu;
  • it-tnaqqis ta’ kompetizzjoni bejn ix-xerrej u l-kompetituri tiegħu u/jew il-faċilitazzjoni ta’ kollużjoni fost dawn il-kompetituri;
  • il-ħolqien ta’ ostakoli għall-integrazzjoni tas-suq.
• F’suq fejn distributuri individwali jiddistribwixxu l-marka/i ta’ fornitur wieħed biss, inqas kompetizzjoni bejn id-distributuri tal-istess marka normalment twassal għal inqas kompetizzjoni bejn il-marki. Madankollu, jekk il-kompetizzjoni bejn il-marki hija qawwija, mhuwiex probabbli li inqas kompetizzjoni bejn il-marki jkollha effetti negattivi għall-konsumaturi.
• Arranġamenti esklużivi ġeneralment huma agħar għall-kompetizzjoni minn arranġamenti mhux esklużivi. Pereżempju, taħt obbligu li wieħed ma jikkompetix, ix-xerrej jixtri biss ditta waħda. Ħtieġa ta’ xiri minimu, min-naħa l-oħra, tista’ tħalli lix-xerrej lok biex jixtri oġġetti li jikkompetu u l-grad ta’ esklużjoni għalhekk jista’ jkun inqas.
• Restrizzjonijiet vertikali miftiehma għal prodotti bla marka b’mod ġenerali huma inqas ta’ ħsara minn restrizzjonijiet li jaffettwaw id-distribuzzjoni ta’ prodotti bil-marka. Id-distinzjoni bejn prodotti bla marka u bil-marka ħafna drabi tikkoinċidi mad-distinzjoni bejn prodotti intermedji u prodotti finali.
• Huwa importanti li jiġi rikonoxxut li r-restrizzjonijiet vertikali jista’ jkollhom effetti pożittivi billi, b’mod partikolari, jippromwovu kompetizzjoni li mhijiex ibbażata fuq il-prezzijiet u kwalità mtejba ta’ servizzi. Il-każ tal-effiċjenzi huwa b’mod ġenerali l-aktar b’saħħtu għal restrizzjonijiet vertikali ta’ tul limitat li jgħinu l-introduzzjoni ta’ prodotti kumplessi ġodda, li jipproteġu investimenti speċifiċi għar-relazzjoni jew li jiffaċilitaw it-trasferiment tal-għarfien.

SFOND

Għal aktar informazzjoni, ara:

• Overview: making markets work better (Ħarsa Ġenerali: intejbu l-funzjonament tas-swieq) (Kummissjoni Ewropea) (bl-Ingliż).

TERMINI EWLENIN

DOKUMENT PRINĊIPALI

Avviż mill-Kummissjoni — Linji Gwida dwar Restrizzjonijiet Vertikali (SEG(2010) 411 final, 10.5.2010)

DOKUMENTI RELATATI

Verżjoni kkonsolidata tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea — it-Tielet Parti — Politiki tal-Unjoni u azzjonijiet interni — Titolu VII — Regoli komuni dwar il-kompetizzjoni, it-tassazzjoni u l-approssimazzjoni tal-liġijiet — Kapitolu 1 — Regoli dwar il-kompetizzjoni — it-Taqsima 1 — Regoli li japplikaw għall-impriżi — l-Artikolu 101 (li qabel kien l-Artikolu 81 TKE) (ĠU C 202, 7.6.2016, pp. 88-89)

Komunikazzjoni tal-Kummissjoni — Avviż dwar akkordji ta’ importanza minuri li ma jirrestrinġux b’mod apprezzabbli l-kompetizzjoni skont l-Artikolu 101(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (Avviż De Minimis) (ĠU C 291, 30.8.2014, pp. 1-4)

Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 330/2010 tal-20 ta’ April 2010 dwar l-applikazzjoni tal-Artikolu 101(3) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea għal kategoriji ta’ akkordji vertikali u prattiċi miftiehma (ĠU L 102, 23.4.2010, pp. 1-7)

Avviż mill-Kummissjoni dwar id-definizzjoni tas-suq rilevanti għall-għanijiet tal-liġi dwar il-kompetizzjoni tal-Komunità (ĠU C 372, 9.12.1997, pp. 5-13)

l-aħħar aġġornament 28.03.2019