Μπανάνες

Η κοινή οργάνωση της αγοράς (ΚΟΑ) στον τομέα της μπανάνας επιτρέπει έναν ικανοποιητικό εφοδιασμό της κοινοτικής αγοράς με μπανάνες καλής ποιότητας σε δίκαιες τιμές για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει ισορροπία μεταξύ των διαφόρων πηγών εφοδιασμού της αγοράς με μπανάνες. Η εν λόγω ΚΟΑ τροποποιήθηκε με σκοπό τη μετάβασή της, την 1η Ιανουαρίου 2006, σε ένα σύστημα αποκλειστικά δασμολογικό. Στα τέλη του 2006, το Συμβούλιο θέσπισε εις βάθος μεταρρύθμιση της ΚΟΑ με σκοπό την προσαρμογή της στις περιφερειακές συνθήκες.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 404/93 του Συμβουλίου, της 13ης Φεβρουαρίου 1993, για την κοινή οργάνωση της αγοράς στον τομέα της μπανάνας [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Από την 1η Απριλίου 2008, τα προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού διέπονται από την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών.

Πεδίο εφαρμογής

Τα προϊόντα που καλύπτονται είναι οι νωπές ή ξηρές μπανάνες, με εξαίρεση τις αμυλούχες μπανάνες, οι κατεψυγμένες ή προσωρινά διατηρημένες μπανάνες, ο χυμός μπανάνας, καθώς και το αλεύρι, το σιμιγδάλι και η σκόνη μπανάνας.

Η περίοδος εμπορίας αρχίζει την 1η Ιανουαρίου και λήγει στις 31 Δεκεμβρίου.

Κοινά πρότυπα ποιότητας και εμπορίας

Για τις μπανάνες που προορίζονται να πωληθούν νωπές στον καταναλωτή, η Επιτροπή καθορίζει πρότυπα ποιότητας. Για τα μεταποιημένα προϊόντα μπανάνας, η εκπόνηση προτύπων είναι προαιρετική. Τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίζουν την τήρηση των κανόνων αυτών μέσω οργανισμών ελέγχου.

Οργανώσεις παραγωγών και μηχανισμός συνεννόησης

Η μεταρρύθμιση του Δεκεμβρίου 2006 αφορούσε, μεταξύ άλλων, την κατάργηση των υφιστάμενων διατάξεων για τις οργανώσεις παραγωγών.

Μέχρι σήμερα, για να ενθαρρύνεται η σύσταση οργανώσεων παραγωγών, αναγνωρισμένων από τα κράτη μέλη, χορηγούνταν ενισχύσεις επί 5 έτη.

Οι ενώσεις ή οργανώσεις παραγωγών, στα μέλη των οποίων ενδεχομένως συμπεριλαμβάνονται μεταποιητικές ή εμπορικές επιχειρήσεις, μπορούσαν αφενός να εκτελούν έργα κοινού ενδιαφέροντος, με αντικείμενο ιδίως εφαρμοσμένη έρευνα ή επιμόρφωση, και αφετέρου να συμμετέχουν στην κατάρτιση επιχειρησιακών προγραμμάτων. Οι κανόνες που θεσπίζονται από τις ενώσεις ή οργανώσεις παραγωγών μπορούσαν να επεκτείνονται σε επιχειρήσεις που δεν είναι μέλη υπό τον όρο ότι τηρούνται οι κανόνες ανταγωνισμού της Συνθήκης.

Την 1η Ιανουαρίου 2007, καταργήθηκε το καθεστώς ενισχύσεων για την προώθηση της σύστασης και διοικητικής λειτουργίας των οργανώσεων παραγωγών. Πράγματι, το καθεστώς αντισταθμιστικών ενισχύσεων καταργείται για να ενσωματωθεί στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης.

Ωστόσο, θα συνεχιστεί η καταβολή των ενισχύσεων αυτών στις πρόσφατα αναγνωρισθείσες οργανώσεις παραγωγών στις οποίες παρέχεται ήδη η στήριξη αυτή για λόγους ασφάλειας του δικαίου και προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης.

Ενισχύσεις

Η μεταρρύθμιση του Δεκεμβρίου 2006 θέτει τέρμα στο καθεστώς αντισταθμιστικών ενισχύσεων που ίσχυε μέχρι τότε.

Έως τον Δεκέμβριο του 2006, η στήριξη στην παραγωγή πραγματοποιήθηκε με επιχειρησιακά προγράμματα, που καταρτίζονται εντός των κοινοτικών πλαισίων στήριξης και εκτελούνται από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις οργανώσεις παραγωγών και τις ενώσεις και ομάδες επιχειρηματιών. Επιδιώκεται η επίτευξη τουλάχιστον δύο από τους ακόλουθους τρεις στόχους:

• καλύτερη προετοιμασία της εμπορίας των προϊόντων·
• ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας·
• προώθηση του σεβασμού στο περιβάλλον κατά τη χρήση των πόρων.

Για να αντισταθμιστεί η μείωση του εισοδήματος, οι ενώσεις παραγωγών ή οι μεμονωμένοι παραγωγοί που αδυνατούσαν να συμμετάσχουν στα προγράμματα λόγω γεωγραφικής απομόνωσης, μπορούσαν να λάβουν ενίσχυση. Η εγγυημένη κοινοτική ποσότητα για την οποία μπορεί να ζητηθεί ενίσχυση ανερχόταν σε 854.000 τόνους κατανεμημένους στις περιφέρειες παραγωγής (Κανάριες Νήσοι, Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Μαδέρα, Αζόρες, Κρήτη, Algarve και Λακωνία). Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων προσχώρησης, εγκρίθηκε για την Κύπρο εγγυημένη ποσότητα 13.500 τόνων. Κάθε άνοιξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόριζε κατ' έτος το ποσό της ενίσχυσης.

Από την 1η Ιανουαρίου 2007, το σύστημα ενίσχυσης στην παραγωγή δίνει τη θέση του σε ένα σύστημα στήριξης των παραγωγών. Τούτο συνεπάγεται την κατάργηση του καθεστώτος αντισταθμιστικών ενισχύσεων και τη συμπερίληψη των πόρων στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης.

Κονδύλιο ύψους 278,8 εκατ. ευρώ προστέθηκε στη χρηματοδότηση του προγράμματος POSEI (es de en fr) (πρόγραμμα ειδικών δράσεων σχετικών με την απομάκρυνση και το νησιωτικό χαρακτήρα).

Οι ζώνες καλλιέργειας της μπανάνας, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στις εξόχως απόκεντρες περιοχές (και συνεπώς δεν εμπίπτουν στο πεδίο δράσης του προγράμματος POSEI), αποκομίζουν 4,5 εκατ. ευρώ πρόσθετων πιστώσεων και εντάσσονται πλέον στο σύστημα της ενιαίας αποσυνδεδεμένης ενίσχυσης.

Η συνολική χρηματοδότηση διαμορφώνεται με βάση τον μέσο όρο των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια ιστορικής πολυετούς περιόδου αναφοράς. Η χρηματοδότηση καταβάλλεται σύμφωνα με την κλίμακα κατανομής του έτους 2000.

Συναλλαγές με τρίτες χώρες (νωπές μπανάνες)

Για τις εισαγόμενες νωπές μπανάνες τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2006 ο συντελεστής του κοινού δασμολογίου που έχει καθοριστεί στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου.

Μετάβαση στο ενιαίο σύστημα (ή σύστημα αποκλειστικά δασμολογικό)

Την 1η Ιανουαρίου 2006, η ΚΟΑ στον τομέα της μπανάνας μετατράπηκε σε ένα σύστημα αποκλειστικά δασμολογικό, με ενιαίο δασμό 176 ευρώ ανά τόνο και δασμολογική ποσόστωση 775.000 τόνων με μηδενικό συντελεστή για τις μπανάνες προέλευσης ΑΚΕ.

Με τη μεταρρύθμιση της ΚΟΑ που θεσπίστηκε τον Δεκέμβριο του 2006 καταργήθηκαν επίσης ορισμένες παρωχημένες διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 404/93, οι οποίες αφορούσαν το εμπόριο με τρίτες χώρες πριν από τη θέση σε ισχύ του αποκλειστικά δασμολογικού καθεστώτος.

Μέτρα γενικής εφαρμογής

Σε όλα τα προϊόντα εφαρμόζεται ο συντελεστής του κοινού δασμολογίου. Στις συναλλαγές με τις τρίτες χώρες απαγορεύονται κατά κανόνα οι φορολογικές επιβαρύνσεις ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμούς, καθώς και η επιβολή ποσοτικών περιορισμών στις εισαγωγές ή μέτρων με ισοδύναμο αποτέλεσμα.

Λοιπές διατάξεις

Εκτός αντίθετης διάταξης του κανονισμού, στον τομέα της μπανάνας εφαρμόζονται οι κανόνες της Συνθήκης που διέπουν τις κρατικές ενισχύσεις.

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή ανταλλάσσουν τις αναγκαίες για την εφαρμογή του κανονισμού πληροφορίες.

Η μεταρρύθμιση του Δεκεμβρίου 2006 προβλέπει την κατάργηση της επιτροπής διαχείρισης για τις μπανάνες, την οποία απαρτίζουν αντιπρόσωποι των κρατών μελών και της οποίας προεδρεύει ένα μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Εφεξής, η Επιτροπή επικουρείται από την επιτροπή διαχείρισης νωπών οπωροκηπευτικών.

Η Επιτροπή θα υποβάλει, το 2009, έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή των προγραμμάτων POSEI. Με την έκθεση θα πραγματοποιηθεί εις βάθος ανάλυση της αποτελεσματικότητας της μεταρρύθμισης και θα καλύπτει τον τομέα της μπανάνας στις κυριότερες ζώνες παραγωγής.

Πλαίσιο

Ως συνέπεια της επέκτασης της ΚΟΑ στα δέκα νέα κράτη μέλη το 2004 και συνεκτιμώντας τις προηγούμενες ρυθμίσεις που είχαν συμφωνηθεί το 2001 με τον Ισημερινό και τις ΗΠΑ, η Επιτροπή αποφάσισε το 2005 να προτείνει μεταρρύθμιση των εσωτερικών πτυχών της εν λόγω ΚΟΑ το 2006. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης αυτής, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις πτυχές που διέπουν τη χορήγηση των ενισχύσεων στους Ευρωπαίους παραγωγούς.

Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να τροποποιηθεί σε βάθος η ΚΟΑ για τις μπανάνες ώστε να ενσωματωθεί ευκολότερα στην πρόταση της Επιτροπής για να ενώσει σε μία μόνο ΚΟΑ όλες τις υφιστάμενες.

Μετά τη μελέτη αντίκτυπου της Επιτροπής σχετικά με τις διάφορες επιλογές που εξετάζονται για τη μεταρρύθμιση της ΚΟΑ για τις μπανάνες, αποφασίστηκε ότι αποτελεσματικότερη θα είναι η επιλογή POSEI (η οποία συνίσταται στην κατάργηση του υφιστάμενου καθεστώτος ενισχύσεων στους παραγωγούς και στη μεταφορά στα προγράμματα POSEI των πόρων που δαπανούνται για τη χρηματοδότηση της αντισταθμιστικής ενίσχυσης) διότι επιτρέπει την προσαρμογή του τρόπου στήριξης στις περιφερειακές συνθήκες.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Μεταβατικά και ειδικά μέτρα

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 838/2004 της Επιτροπής, της 28ης Απριλίου 2004, σχετικά με μεταβατικά μέτρα για την εισαγωγή μπανανών στην Κοινότητα λόγω της προσχώρησης της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Εσθονίας, της Κύπρου, της Λεττονίας, της Λιθουανίας, της Ουγγαρίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβενίας και της Σλοβακίας [Επίσημη Εφημερίδα L 127 της 29.4.2004]. Βλέπε ενοποιημένη έκδοση (pdf)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 414/2004 της Επιτροπής, της 5ης Μαρτίου 2004, για θέσπιση ειδικών μέτρων με σκοπό την προσαρμογή των λεπτομερειών διαχείρισης των δασμολογικών ποσοστώσεων κατά την εισαγωγή μπανανών, μετά την προσχώρηση των νέων κρατών μελών την 1η Μαΐου 2004 [Επίσημη Εφημερίδα L 068 της 6.3.2004]. Βλέπε ενοποιημένη έκδοση (pdf)

Ενισχύσεις

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1858/93 της Επιτροπής, της 9ης Ιουλίου 1993, περί λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 404/93 του Συμβουλίου όσον αφορά το καθεστώς αντισταθμιστικής ενίσχυσης για την απώλεια εσόδων από την εμπορία στον τομέα της μπανάνας. [Επίσημη Εφημερίδα L 170 της 13.7.1993]. Βλέπε ενοποιημένη έκδοση (pdf)

Οργανώσεις παραγωγών

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 919/94 της Επιτροπής, της 26ης Απριλίου 1994, για λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 404/93 του Συμβουλίου σχετικά με τις οργανώσεις παραγωγών μπανάνας. [Επίσημη Εφημερίδα L 106 της 27.4.1994]. Βλέπε ενοποιημένη έκδοση (pdf)

Εισαγωγές

Communication from the Commission on the modification of the European Community's import regime for bananas (Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την τροποποίηση του καθεστώτος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας που διέπει τις εισαγωγές μπανάνας) [COM(2004) 399 - Δεν έχει μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα· δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προτίθεται να διαπραγματευθεί, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), εμπορικές αντισταθμίσεις για την αύξηση των εισαγωγικών δασμών που απορρέουν από την εφαρμογή του δασμολογίου της ΕΕ των 15 στα νέα κράτη μέλη. Η Επιτροπή ζήτησε από το Συμβούλιο να εκδώσει διαπραγματευτικές οδηγίες για την τροποποίηση των υποχρεώσεων που εφαρμόζονται στις μπανάνες στο δασμολόγιο της Κοινότητας για τα γεωργικά προϊόντα. Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα ενημερώσει τον ΠΟΕ. Διευκρινίζει ότι εννοεί να διασφαλίσει τα συμφέροντα των παραγωγών μπανάνας της Ένωσης και των χωρών ΑΚΕ κατά τις διαπραγματεύσεις για τη μετάβαση στο αποκλειστικά δασμολογικό καθεστώς.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 856/1999 του Συμβουλίου, της 22ας Απριλίου 1999, για τη θέσπιση ειδικού πλαισίου συνδρομής των παραδοσιακών προμηθευτών μπανάνας ΑΚΕ. [Επίσημη Εφημερίδα L 108 της 27.4.1999]. Βλέπε ενοποιημένη έκδοση (pdf)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1609/1999 της Επιτροπής, της 22ας Ιουλίου 1999, που καθορίζει τις λεπτομέρειες εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 856/1999 του Συμβουλίου για τη θέσπιση ειδικού πλαισίου συνδρομής σε παραδοσιακούς προμηθευτές μπανανών ΑΚΕ. [Επίσημη Εφημερίδα L 290 της 23.07.1999].

Μέτρα διασφάλισης

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1662/93 της Επιτροπής, της 29ης Ιουνίου 1993, περί λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 404/93 του Συμβουλίου όσον αφορά τα μέτρα διασφάλισης στον τομέα της μπανάνας [Επίσημη Εφημερίδα L 158 της 30.06.1993].

Εκθέσεις

Έκθεση της Επιτροπής για τη λειτουργία της κοινής οργάνωσης αγοράς στον τομέα της μπανάνας [COM(2005) 50 . Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η έκθεση αυτή παρέχει μια γενική εικόνα της λειτουργίας της Κοινής Οργάνωσης της Αγοράς (ΚΟΑ) από το 1999 και απολογισμό της χρήσης των πιστοποιητικών εισαγωγής. Την περίοδο Ιανουαρίου 1999-Ιουνίου 2001, τα διαθέσιμα πιστοποιητικά για τις μπανάνες δολαρίου (καταγωγής Λατινικής Αμερικής) χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν πλήρως. Όσον αφορά τις μπανάνες καταγωγής χωρών ΑΚΕ, ο αριθμός των νέων χωρών στην αγορά αυξήθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2001, έτος κατά το οποίο χρησιμοποιήθηκαν όλα τα πιστοποιητικά για τις τρεις ποσοστώσεις (κάτι που δεν είχε συμβεί τα προηγούμενα έτη). Τον Ιούλιο του 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωστοποίησε στον ΠΟΕ την πρόθεσή της να τροποποιήσει τις παγιοποιήσεις για τις μπανάνες στο κοινοτικό δασμολόγιο που έχει προσαρτηθεί στη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT). Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν τον Νοέμβριο του 2004. Το ειδικό πλαίσιο συνδρομής για τους παραδοσιακούς προμηθευτές μπανανών ΑΚΕ επέτρεψε τη χορήγηση 216,18 εκατ. ευρώ στους δικαιούχους του, την περίοδο 1999-2003 (το 51% του ποσού αυτού απορροφήθηκε από τις Προσήνεμες Νήσους). Στην έκθεση αναλύεται η εξέλιξη του εφοδιασμού της αγοράς. Η συνολική παραγωγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αυξήθηκε κατά 3,5%, φθάνοντας τους 754.000 τόνους το 2003. Η κατανάλωση μπανανών στην κοινοτική αγορά αυξήθηκε κατά 5% την περίοδο 1999-2003. Η εξέλιξη των εισαγωγών από χώρες ΑΚΕ παρουσιάζει μεγάλες διαφορές ανάλογα με την προμηθεύτρια χώρα. Την περίοδο 1999-2003, διαπιστώνεται μείωση των εισαγωγών από την Καραϊβική και σημαντική αύξηση των εισαγωγών από τη Δομινικανή Δημοκρατία και τις αφρικανικές χώρες. Μεταξύ των νέων κρατών μελών, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας είναι η Πολωνία. Οι τιμές CIF (κόστος, ασφάλιστρα, μεταφορικά - στα σύνορα της χώρας εισαγωγής) των πράσινων μπανανών αυξήθηκαν κατά 8% μεταξύ των ετών 1999 και 2003 (598 ευρώ ανά τόνο το 2003). Την ίδια περίοδο, οι τιμές χονδρικής πώλησης κίτρινων μπανανών στην αγορά της ΕΕ διαμορφώθηκαν, κατά μέσον όρο, σε 808 ευρώ ανά τόνο.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 05.06.2008